________________
( ૪૫. છે . ધર્માત્મા શ્રીકૃષ્ણ
એક દિવસ વર્ષાઋતુના આરંભમાં મેઘની જેમ જગતને તૃપ્ત કરનારા શ્રી નેમિનાથ પ્રભુ દ્વારિકા નગરીની સમીપે આવીને સમોસર્યા. શ્રીકૃષ્ણ ભગવંત પાસે આવીને સેવા કરતાં પ્રભુને પૂછ્યું, “હે પ્રભુ! તમે અને બીજા સાધુઓ વર્ષાઋતુમાં કેમ વિહાર કરતા નથી?” પ્રભુ બોલ્યા, “વર્ષાઋતુમાં બધી પૃથ્વી વિવિધ જંતુઓથી વ્યાપ્ત થાય છે તેથી જીવને અભય આપનારા સાધુઓ તે સમયમાં વિહાર કરતા નથી.” શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું કે, “ત્યારે હું પણ પરિવાર સહિત વારંવાર ગમનાગમન કરીશ તો એથી ઘણા જીવોનો ક્ષય થશે. માટે હું પણ વર્ષાકાળમાં રાજમહેલની બહાર નીકળીશ નહિ. આવો અભિગ્રહ લઈને શ્રીકૃષ્ણ ત્યાંથી જઈને પોતાના રાજમહેલમાં પ્રવેશ કર્યો અને દ્વારપાળને આજ્ઞા કરી કે વર્ષાઋતુના ચાર માસ કોઈને પણ રાજમહેલમાં પ્રવેશ કરવા દેવો નહીં.
વીરો સાળવી દ્વારકા નગરીમાં વીરો નામે એક સાળવી વિષ્ણુનો અતિ ભક્ત હતો. તે શ્રીકૃષ્ણના દર્શન અને તેમની પૂજા કરીને જ ભોજન કરતો, નહિ તો જમતો નહીં. શ્રીકૃષ્ણ પૂર્વોક્ત હુકમથી દ્વારપાળે વર્ષાકાળમાં તેને કૃષ્ણમંદિરમાં પ્રવેશ કરવા દીધો નહીં તેથી તે દ્વારે જ બેસી રહીને શ્રીકૃષ્ણને ઉદેશીને પ્રતિદિન પૂજા કરતો, પરંતુ શ્રીકૃષ્ણના દર્શન ન થવાથી તે ભોજન કરતો નહીં. એ પ્રમાણે જ્યારે વર્ષાકાળ વીતી ગયો અને શ્રીકૃષ્ણ રાજમહેલની બહાર નીકળ્યા તે વખતે સર્વ રાજાઓ અને એ વીરો સાળવી દ્વાર પાસે આવીને ઊભા હતા. તેમાં વીરા સાળવીને અત્યંત કૃશ થઈ ગયેલો જોઈને વાસુદેવે પૂછ્યું કે, “કેમ તું કૃશ થઈ ગયો છે?” એટલે દ્વારપાળોએ કૃશ થવાનું જે યથાર્થ કારણ હતું તે કહી જણાવ્યું. પછી શ્રીકૃષ્ણ કૃપા કરીને તેને હંમેશા રાજમહેલમાં અખ્ખલિતપણે આવવા દેવાનો હુકમ કર્યો.
પછી શ્રીકૃષ્ણ પરિવાર સહિત શ્રી નેમિનાથને વાંદવા ગયા. ત્યાં ભગવંતે કહેલો યતિધર્મ સાંભળીને શ્રીકૃષ્ણ બોલ્યા, “હે નાથ ! હું યતિધર્મ પાળવાને સમર્થ નથી, પણ બીજાઓને અપાવવાનો અને તેની અનુમોદના કરવાનો મારે નિયમ હો. જે કોઈ દીક્ષા લેશે તેને રોકીશ નહીં પણ પુત્રની જેમ તેનો નિષ્ક્રમણોત્સવ કરીશ.” આવો અભિગ્રહ લઈને સ્વસ્થાને ગયા. તેવામાં પોતાની વિવાહ કરવાને યોગ્ય કન્યાઓ નમવા માટે આવી. તેમને શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું કે, “હે પુત્રીઓ ! તમે સ્વામિની થશો કે દાસી થશો ?” તેઓ બોલી કે, “અમે સ્વામિની થઈશું.” એટલે શ્રીકૃષ્ણ કહ્યું કે, “હે પાપ વિનાની પુત્રીઓ ! જો સ્વામિની થવું હોય તો નેમિનાથ પ્રભુની પાસે જઈને દીક્ષા
લ્યો.” આ પ્રમાણે કહીને વિવાહને યોગ્ય તે કન્યાઓને શ્રીકૃષ્ણ દીક્ષા અપાવી. તેમજ જે જે કન્યાઓ વિવાહ યોગ્ય થાય તેમને દીક્ષા અપાવવા લાગ્યા.
એક દિ' એક રાણીએ પોતાની કે,મંજરી નામની કન્યાને શીખવ્યું કે, “વત્સ ! જો તારા પિતા પૂછે તો તું નિઃશંક થઈને કહેજે કે મારે દાસી થવું છે, રાણી થવું નથી.” અનુક્રમે જ્યારે તે વિવાહને યોગ્ય થઈ ત્યારે તેને તેની માતાએ તેના પિતા (શ્રીકૃષ્ણની) પાસે મોકલી. તે ગઈ એટલે શ્રીકૃષ્ણ પૂછ્યું કે, “દાસી થવું છે કે રાણી?” એટલે જેમ માતાએ શીખવ્યું હતું તેમ તેણે કહ્યું. તે સાંભળીને શ્રીકૃષ્ણ વિચારવા લાગ્યા કે, “બીજી પુત્રીઓ પણ આમ કહેશે તો તે મારી પુત્રીઓ ભવાટવીમાં
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૮૩
જૈન મહાભારત ભાગ-૨