Page Text
________________
છે; સ્વરૂપથી નથી... ઇત્યાદિ સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી વિચારવું. આ રીતે દ્રવ્યસ્વરૂપે અનુવૃત્તિસ્વભાવવાળી અને પર્યાયસ્વરૂપે વ્યાવૃત્તિસ્વભાવવાળી વસ્તુ; ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને વિનાશ - આ ત્રણ ધર્મથી યુક્ત સિદ્ધ થાય છે. શાસ્ત્રવાર્તાસમુચ્ચયમાં જણાવ્યું છે કે- ઘટ, મુગુટ અને સુવર્ણના જે અર્થી છે તેમને; જ્યારે સુવર્ણના ઘટમાંથી મુગટ બને છે ત્યારે, અનુક્રમે ઘટનો નાશ થવાથી શોક થાય છે, મુગટની ઉત્પત્તિ થવાથી આનંદ થાય છે અને સોનું સોના તરીકે કાયમ હોવાથી માધ્યશ્ય (હર્ષ પણ નહિ અને શોક પણ નહિ) રહે છે. તેમ જ જેને દૂધ પીવાનું વ્રત છે તે દહીં ખાતો નથી. જેને દહીં જ ખાવાનું વ્રત છે તે દૂધ વાપરતો નથી, અને જેને ગોરસને છોડીને જ બીજી વસ્તુ વાપરવાનો નિયમ છે તે દૂધ અને દહીં બંને વાપરતો નથી. કારણ કે એ બંને ગોરસ છે. આથી સમજાય છે કે વસ્તુનું તત્ત્વ ઉત્પાદ, વ્યય અને ધ્રૌવ્ય (સ્થિતિ) આ ત્રણના સમુદાય સ્વરૂપ છે. પૂર્વપર્યાયનો નાશ, ઉત્તરપર્યાયની ઉત્પત્તિ અને દ્રવ્યસ્વરૂપે સ્થિતિ – આ પ્રમાણે વિનાશ, ઉત્પત્તિ અને સ્થિતિ - આ ત્રિતયસ્વરૂપ વસ્તુતત્ત્વ છે. //૭ll.
કરવાથી ચોક્કસ જ તત્ત્વનો અવબોધ થાય છે. સામાન્યથી કોઇ પણ પ્રવૃત્તિ; શ્રી તીર્થંકરપરમાત્માની આજ્ઞા મુજબ જ કરવાથી તે તે પ્રવૃત્તિના ઉદ્દેશ્યને પ્રાપ્ત કરવા આપણે સમર્થ બનતા હોઇએ છીએ. અહીં રાગાદિવિષય વગેરેનું ચિંતન કરવાથી મને શું નડે છે તે જાણવાનું અભિપ્રેત છે. શ્રી વીતરાગપરમાત્માની આજ્ઞા મુજબ એ ચિંતન કરવાથી તે અભિપ્રેતાર્થની સિદ્ધિ ચોક્કસ થાય છે. રાગાદિ વિષને દૂર કરવા માટે શ્રી તીર્થંકરપરમાત્માની પરમતારક આજ્ઞા પરમમંત્ર સ્વરૂપ છે. આથી જ બીજા લોકો (અન્ય દાર્શનિકો) કહે છે કે; આગમ(આજ્ઞા)રહિત ક્રિયા ફળની પ્રત્યે મંત્રભિન્ન અપમાર્જન (સાવરણી વગેરે) જેવી છે. આશય એ છે કે કોઇ પણ વિહિત પ્રવૃત્તિ તેના તે તે ફળના ઉદ્દેશથી કરાય છે. પરંતુ જ્યારે પણ તે પ્રવૃત્તિ આગમથી રહિત (આગમનું અનુસરણ નહિ કરનારી) હોય છે; ત્યારે તેનું ધારણા મુજબનું ફળ પ્રાપ્ત થતું નથી, તેથી એમ જ માનવું પડે કે મંત્રાદિના પ્રયોગથી તે તે પ્રવૃત્તિનું ફળ અટકાવી દીધું છે. અથવા આવતા ફળને સાવરણી વગેરે દ્વારા દૂર કર્યું છે. અનાગમિકકિયા મંત્ર કે અપમાર્જન નહિ હોવા છતાં તેની જેમ જ કામ કરે છે. લૌકિકદર્શનમાં પણ આ રીતે શાસ્ત્રાનુસારિતા પ્રત્યે કેટલો ભાર મૂક્યો છે તે આથી સમજી શકાય છે. લોકોત્તર માર્ગમાં તો પરમતારક આગમાનુસારિતા વિના કોઇ પણ રીતે ચાલી શકે એમ જ નથી – એ યોગના અર્થી જનોએ કોઇ પણ રીતે ભૂલવું ના જોઇએ.
ઉપર જણાવ્યા મુજબ આજ્ઞાપૂર્વક ચિંતન કરવાથી ભાવગુણના આકર શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા પ્રત્યેના બહુમાનથી આજ્ઞા જેમાં સારભૂત છે એવી પ્રવૃત્તિના કારણે પરમ (શ્રેષ્ઠ) એવો કર્મક્ષય થાય છે. કારણ કે યોગ્યસ્થાને બહુમાન હોવાથી એકસરખી જ દેખાતી ક્રિયાઓ હોતે છતે આરાધના અને વિરાધનાથી કર્મક્ષય વગેરેમાં ફરક પડે છે, તેવા પ્રકારનું બહુમાન ન હોય તો તે તે ક્રિયાઓમાં વિરાધનાના કારણે કર્મબંધ થાય છે. બહુમાન હોય તો આરાધનાના કારણે તે તે ક્રિયાઓમાં કર્મક્ષય થાય ૪૪ ૪૪ ૪ યોગશતક એક પરિશીલન •૧૨૫ ૪ ૪૩ ૪૪૪૪૪
સાઇઠમી ગાથામાં ઉત્તેજ્ઞાડડVITU આ પ્રમાણે જે “આજ્ઞા' દ્વાર છે, તેની વ્યાખ્યા કરવાની ઇચ્છાથી જણાવાય છે
आणाए चिंतणम्मी तत्तावगमो णिओगओ होति । भावगुणागरबहुमाणो य कम्मक्खओ परमो ॥७४॥
“આજ્ઞાપૂર્વક રાગાદિવિષયતત્ત્વનું ચિંતન કરીએ તો ચોક્કસ જ તત્ત્વનો અવગમ (બોધ) થાય છે. ભાવગુણના આકર (ખાણ) શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માની પ્રત્યે બહુમાન થવાથી પરમકોટિનો કર્મક્ષય થાય છે.” આ પ્રમાણે ૭૪મી ગાથાનો સામાન્ય અર્થ છે. એનો આશય સ્પષ્ટ છે કે શ્રી વીતરાગપરમાત્માની આજ્ઞા મુજબ રાગાદિવિષયતત્ત્વનું ચિંતન
2 3 4 જી યોગશતક - એક પરિશીલન • ૧૨૪ ૪૪ ૪૪ ૪૪ ૪
| SR No. | 009160 |
| Book Title | Yogshatak Ek Parishilan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 81 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |