Page Text
________________
રાખવો છે અને દુ:ખ આપવું નથી માટે દયા રાખવી છે. આપણા તપના કારણે બીજાને ઘસાવું પડે, સિદાવું પડે - એવું આપણે નથી કરવું. તેમ જ આપણને તપમાં અનુકૂળતા ન મળે તો પણ શાંત અવસ્થા ટકાવી રાખવી છે. અનુકૂળતાનું અર્થીપણું એ જ કષાયાધીન અવસ્થા છે. અનુકૂળતાનું અર્થીપણું ન હોય તેનું જ નામ શમાવસ્થા. તપ કરનારને કોઈ પૂછે કે ‘શું જોઈએ છે ?' તો એ કહે કે “કશું જોઈતું નથી માટે જ તપ કર્યો છે.’ ‘જોઈતું નથી’ આ અધ્યવસાય શમભાવનો છે.
હવે છઠ્ઠી ઉપમા જણાવે છે કે અલ્પબુદ્ધિવાળાને શ્રુતજ્ઞાન ન મળે. શ્રુતજ્ઞાન મેળવવું હોય તો બુદ્ધિ વધારવા માટે, ક્ષયોપશમ ખીલવવા માટે પ્રયત્ન કરવો જ પડશે. પાણી ચડતું ન હોય તો બે મોટર લગાડીએ તેમ ગાથા ન ચડતી હોય તો વધારે મહેનત કરવી પડે. તેમ કલ્યાણની આકાંક્ષા પૂરી કરવી હોય તો ગુણીજનનો સંગ કર્યા વિના નહિ ચાલે.
ગુણીજનના સંગથી શું પ્રાપ્ત થાય છે - તે આગળના શ્લોકમાં જણાવ્યું છે. ગુણીજનનો સંગ કીમતી છે તે જણાવ્યા બાદ તેની કીમત શેના કારણે છે તે હવે જણાવે છે -
हरति कुमतिं भिन्ते मोहं करोति विवेकितां, वितरति रतिं सूते नीति तनोति गुणावलिम् । प्रथयति यशो धत्ते धर्मं व्यपोहति दुर्गति, जनयति नृणां किं नाभीष्टं गुणोत्तमसङ्गमः ।।६६।।
ગુણીજનનો સંગ કરવાથી આપણી કુમતિ દૂર થાય છે. સર્જનોના સંગથી સદ્બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે, દુર્જનોના સંગથી દુબુદ્ધિ પેદા થાય છે. આપણને આપણી દરિદ્ર અવસ્થાનું દુ:ખ છે કે અજ્ઞાનનું ? આપણે આપણી દુષ્ટ બુદ્ધિના કારણે દુ:ખી છીએ કે દરિદ્રતાના કારણે ? અહીં જણાવે છે કે ગુણવાનના સંગથી આપણી બુદ્ધિ સુધરે છે. આપણને પૈસા જોઈએ છે કે સદ્બુદ્ધિ ? યુદ્ધમાં જનારા ક્ષત્રિયો પણ ભગવાનને પ્રાર્થના કરતા હતા કે યુદ્ધમાં જય મળે કે ન મળે, પરંતુ શત્રુને પણ સદ્દબુદ્ધિ આપજે. આપણી પાસે ગમે તેટલું સારું હોય પરંતુ બુદ્ધિ જો નહિ હોય તો એ બધું જ નકામું જવાનું, ઉનમાર્ગે જવાનું. તો કહો કે બુદ્ધિ જોઈએ છે કે પૈસા જોઈએ છે ?
સ૦ બુદ્ધિ હશે તો પૈસા મળી રહેશે.
ઊંધું બોલ્યા. બુદ્ધિ હશે તો પૈસાની જરૂર જ નહિ પડે. અમને પૈસાની જરૂર નથી પડતી તો બુદ્ધિ અમારી પાસે છે કે નહિ ? તમને પૈસા મેળવવા જેવા લાગ્યા ત્યારથી તમારી બુદ્ધિ બગડી છે - એમ સમજવું. આપણી કુમતિને દૂર કરવી હશે તો સજનનો સંગ કરવો જ પડશે. આપણી તકલીફ એ છે કે જે આપણને કુમતિ આપે એવાના સંગમાં આપણે રહીએ છીએ.
આંખ વિનાનો માણસ વસ્તુને જોવાનો પ્રયત્ન કરે તે જેમ વ્યર્થ છે અને ચંચળ મનવાળો ધ્યાન ધરી શકે - એ શક્ય નથી, તેમ ગણીના સંગ વિના કલ્યાણ ન થાય. મન અસ્થિર છે તેનું કારણ એ છે કે મનને કોઈ આલંબન નથી આપ્યું. મનને જ્ઞાનનું, સ્વાધ્યાયનું આલંબન આપીને સ્થિર કરીને પછી ધ્યાન ધરવાનું.
આપણને સંગ ગમે છે પણ ગુણીનો નહિ : આ જ વિષમતા છે. આજે વડીલની છત્રછાયા ગમતી નથી, પણ વડીલ વિનાનું જીવન છત વગરના ઘર જેવું છે, તુચ્છ કોટિનું છે. આપણને ટપારવાનું, ઉન્માર્ગથી અટકાવવાનું કામ આપણા વડીલજન જ કરવાના.
| SR No. | 009157 |
| Book Title | Sindur Prakar Stava Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | |
| Total Pages | 51 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |