Page Text
________________
સાથે ઝઘડે આ ધર્માત્માનાં લક્ષણ કહેવાય ખરાં ? અમારે ત્યાં પણ દીક્ષા વખતે ‘મા-બાપની મમતાને વીસરાવે એવા ગુરુ અને ભાઇ-બહેનનો સ્નેહ ભુલાવે એવા સહવર્તી મળ્યા છે.' આવું પત્રિકામાં લખીને આવેલાં પણ સાધુ-સાધ્વી આજે ગુરુ સાથે ઉદ્ધતાઈથી બોલતા અને સહવર્તીની સાથે ઝઘડતાં અચકાતાં નથી. બીજાને દુ:ખ આપવું એ અવિરતિ અને કોઇને પણ દુ:ખ ન આપવું તેનું નામ વિરતિ.
સ૦ આપણે સીધું કરીએ, પણ સામાને ઊંધું પડે તો ?
ખરેખર આપણે સીધું કર્યું હોય, દુ:ખ આપ્યું ન હોય છતાં સામાને દુઃખ લાગ્યા કરે - એનો કોઈ ઉપાય નથી. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે આપણે ઇર્યાસમિતિના ઉપયોગપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરતા હોઇએ છતાં અચાનક કોઈ જીવ પગ નીચે આવે અને મરી જાય છતાં આપણને પાપ ન લાગે. તેમ તમે બીજાને દુઃખ પહોંચાડવાની પ્રવૃત્તિ ન કરી હોય છતાં ય બીજાને દુઃખ લાગે એની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. આપણે બીજાને દુ:ખ આપવાનો અધ્યવસાય નથી રાખવો. પરંતુ જો બીજાને દુઃખ ન પડે એની તકેદારી ન રાખીએ તો હિંસાનું પાપ લાગવાનું જ. આજે તો આપણે જેટલું મડદાનું ધ્યાન રાખીએ છીએ એટલું ચેતનનું ધ્યાન નથી રાખતા. મડદાને કોઈ ઉપરના માળેથી નીચે ફેંકે ? નહિ ને ! એક ઘસરકો પણ લાગવા ન દઈએ ને ? અને કાચું પાણી, શાકભાજીનો કચરો ઉપરથી ફેંકે ! અને આમ પાછા કહે કે અપ્લાયમાં અસંખ્યાત જીવો છે, વનસ્પતિકાયમાં જીવો છે. તિથિના દિવસે લીલોતરી ન ખવાય ને? તિથિ સિવાય (અપર્વતિથિએ) લીલોતરી ખવાય ને ? આપણી ભાષા આવી ન હોવી જોઇએ. લીલોતરી તો ક્યારેય ન ખવાય. છતાં અપર્વતિથિએ ખાઈએ છીએ - એવું કહેવાય.
४०
(૬) અસત્યનો ત્યાગ :
કોઇને પણ દુઃખ ન આપવું હોય તો સૌથી પહેલાં આપણા વચન ઉપર કાબૂ રાખવો છે. કાયા કરતાં પણ વચનથી પાપ વધારે થાય છે. અઢાર પાપસ્થાનકમાં મોટા ભાગનાં પાપો વચનના કારણે થાય છે. વચન વિના
થાય એવાં પાપ ઘણાં ઓછાં છે. માટે વચન પર કાબૂ રાખવો છે. સાધુપણામાં આવેલાં પણ જો વચન ઉપર કાબૂ ન રાખી શકે તો શું કહેવું ? સાધુપણાની આરાધના કરવી હોય તો મોઢું બંધ રાખવું અને કાન ખુલ્લા રાખવા. જેથી ગુર્વાદિકને એવું બોલવાનો વખત ન આવે કે 'તમે સાંભળતાં કેમ નથી ? અને બોલબોલ કેમ કરો છો ?' આપણે સાધુપણામાં દુઃખ આપવા માટે નથી આવ્યા, દુ:ખ વેઠવા માટે આવ્યા છીએ. અત્યાર સુધી આપણે અનેકને સંતાપીને આવ્યા છીએ હવે એ પાપકર્મના ઉદયમાં રડવું શા માટે આવે ? આપણને કેટલું દુ:ખ આવ્યું એની ગણતરી નથી મૂકવી, આપણે બીજાને કેટલું દુઃખ આપ્યું છે – એનો વિચાર કરવો છે.
આપણે બીજાના દુઃખનો વિચાર કરીએ ત્યારથી ધર્મની શરૂઆત થાય છે. ચરમાવર્ત્તકાળના જીવોનાં લક્ષણ જણાવતી વખતે સૌથી પહેલું લક્ષણ ‘દુઃખી જીવો ઉપર અત્યંત દયા' જણાવ્યું છે. આપણને બીજાનું દુઃખ ન ખમાય કે સુખ ન ખમાય ? આ સંસારમાં સુખ માની બેઠા છીએ અને એ સુખ આપણને ન મળે ને બીજાને મળે તો ખમાય નહિ ને ? વસ્તુતઃ તો આ સંસારમાં સુખ છે જ નહિ એવું આપણા ભગવાન સમજાવે છે. આ સંસાર અનંતદુઃખમય છે ને ? આપણે એમાંથી સુખ શોધવા માટે પ્રયત્ન કરીએ છીએ ને ? આપણી હાલત પેલી ડોશી જેવી છે ને ? એ ડોશીમાની સોય ખોવાઈ હતી ઘરમાં, પણ શોધતાં હતાં બહાર રસ્તા ઉપર ! કારણ
૪૧
| SR No. | 009157 |
| Book Title | Sindur Prakar Stava Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | |
| Total Pages | 51 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |