Page Text
________________
છતાં ભગવાને અભિલાપ્ય પદાર્થનો અનંતમો ભાગ વર્ણવ્યો. ભગવાનને સર્વજ્ઞ માનવા એ શ્રદ્ધા છે, ભગવાનની વાત આપણને સમજાય માટે ભગવાન સર્વજ્ઞ છે એમ માનવું - એ શ્રદ્ધા નથી. મને સમજાય કે ન સમજાય તોપણ ભગવાન સર્વજ્ઞ છે એમ માનીએ એ શ્રદ્ધા કહેવાય.
અન્ય દર્શનકારોએ આત્માનું સ્વરૂપ જે રીતે સ્વીકાર્યું છે તે સ્વરૂપ સાચું હોવા છતાં એકાંતે ગ્રહણ કરવાના કારણે ખોટું છે. આત્મા નિત્ય પણ છે ને અનિત્ય પણ છે : એવું જૈનદર્શનકાર ન માને. જો એવું માને તો એકાંતે નિત્યપક્ષમાં કે એકાંતે અનિત્યપક્ષમાં જેટલા દોષો આવે તે બધા દોષો જૈનદર્શનકારને આવે. તેથી તેઓ આત્મા કશ્ચિતું નિત્યાનિત્ય છે - એવું માને છે, માટે એકે દોષ નથી આવતો. દ્રવ્યાર્થિકનયથી આત્મા નિત્ય છે અને પર્યાયાર્થિકનયથી આત્મા અનિત્ય છે માટે આત્મામાં નિત્યનિયત્વ મનાય છે. ભગવાન સર્વજ્ઞ છે માટે એમની વાત સાચી છે – આ વસ્તુ હજુ સુધી આપણે સ્વીકારી નથી શક્યા. જેટલા પણ મતમતાંતર પડ્યા એ આ કારણસર જ. સ) કલિકાલસર્વજ્ઞના કાળમાં ૮૪ ગચ્છ હતા તે શેના કારણે ?
એ ભેદ સિદ્ધાંતના ભેદના કારણે નહોતા, સામાચારીભેદના કારણે હતા. વર્તમાનમાં સામાચારીભેદની સાથે સિદ્ધાંતભેદ પણ છે માટે તકલીફ છે. એક વાર સિદ્ધાંતભેદ જ ન હોય તો સામાચારીભેદ અકિંચિત્કર છે.
આત્મા વિભુ નથી. એની સાથે એ પણ યાદ રાખવું કે એક આકાશપ્રદેશમાં પણ આત્મા રહેતો નથી. એક આકાશપ્રદેશમાં અનંતા પરમાણુથી બનેલા અનંતા પુદ્ગલસ્કન્ધો રહી શકે, પરંતુ આત્માને રહેવા માટે ઓછામાં ઓછી અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલા અસંખ્યાત આકાશપ્રદેશની અવગાહના જો ઇએ. પરમાત્મા એક છે અને એમનું જ્ઞાન દરેકમાં ગયું છે એવું નથી. દરેક આત્માનું કેવળજ્ઞાન સ્વતંત્ર છે. માટે જ તો આપણે કહીએ છીએ કે – મારું જ મારે પ્રગટ કરવાનું છે. એમાં બીજા તો નિમિત્તમાને છે. આથી નક્કી છે કે આત્મા વિભુ એટલે કે
સર્વવ્યાપી નથી. આત્મા સંકોચ-વિકાસશીલ હોવાથી તે તે ગતિમાં કર્મયોગે ભમે છે, કર્મરહિત થવાથી પરમપદે જાય છે.
મોક્ષનું અસ્તિત્વ ત્રણ રીતે જણાવ્યું. મોક્ષ એ પરમપદ સ્વરૂપ છે, અમલ છે અને અનંતકાળ સુધી રહેવાવાળો છે. આ ત્રણ પદ દ્વારા આત્માને વિભુ માનનારા, આત્માને સર્વથા મલરહિત માનનારા અને આત્માનો મોક્ષ થયા પછી ફરી અવતાર લે છે – એવું માનનારા દર્શનકારોનું ખંડન કર્યું છે. અન્યદર્શનકારો પાસે જ્ઞાન હોવા છતાં મિથ્યાત્વના યોગે તેમણે સર્વજ્ઞની વાત માનવાના બદલે તેમના કરતાં જુદી વાત જણાવવાનું કામ કર્યું છે. હાથીના શરીરમાં એક જીવ અને નિગોદમાં અનંતા જીવો : આ વાત બંધબેસતી નથી – એવું કહીને તેનું ખંડન કરવાના બદલે સર્વજ્ઞ પરમાત્માની સર્વજ્ઞતા સ્વીકારીને તેમની વાત માની લીધી હોત તો તેઓશ્રીએ બતાવેલા માર્ગે પોતે પણ સર્વજ્ઞ બની જાત. જેમણે ભગવાનની વાતનું ખંડન કર્યું તેઓ સંસારમાં ભટકતા રહ્યા. આપણને ન દેખાતું હોવા છતાં બીજાને દેખાતું હોય તો વ્યવહારમાં આપણે એમની વાત માની લઇએ જ છીએ ને ? કેવળજ્ઞાનીની વાત ન માને તો માનવું પડે ને કે ભગવાન પ્રત્યે શ્રદ્ધા નથી. આત્મા વિભુ હોવાથી તે તે સ્થળે આત્માને શરીરો આવીને લાગે છે – એવું એ લોકો માને છે જ્યારે આપણે કર્મયોગે શરીરમાં આત્મા આવીને રહે છે એવું માનીએ છીએ. બંનેમાં ફરક પડે છે. ઘડામાં પાણી ભરાય કે ઘડો પાણીમાં ગયો : એવું બોલાય ? ઘડામાં પાણી ભરાય તેમ શરીરમાં આત્મા આવીને રહે. જ્યારે આત્મામાં શરીર રહે એ માન્યતા કેટલી બેહૂદી છે - એ સમજી શકાય એવું છે.
આત્મા અનાદિકાળથી શરીરમાં પુરાયેલો હતો માટે મોક્ષમાં પણ તેના ધાબા રૂપે છેલ્લે જે શરીર મળ્યું હોય તે શરીર જેવા આત્મપ્રદેશો ત્યાં ગોઠવાય છે. છેલ્લા ભવમાં આત્મપ્રદેશો એક જગ્યાએ આવીને નીકળતા નથી. જે જ્યાં હોય ત્યાંથી જ છૂટા પડે છે માટે તેવી રચના આત્મપ્રદેશોની ત્યાં હોય, શરીરના સંસ્કારરૂપે ત્યાં છાયા પડી છે એવું નથી કારણ કે સંસ્કાર એ તો વિભાવદશાના આત્માનો ગુણ છે.
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૧૫ર
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય . ૧૫૩
| SR No. | 009156 |
| Book Title | Samkitna Sadsath bolni Sazzaya Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |