Page Text
________________
સવ આપણને ઉત્તમ દ્રવ્યોથી રાગ થતો હોય તો શું કરવું ?
આપણે ત્યાંથી ખસી જવું. દૂધપાક-બાસુંદી કે દહીંવડાનો ત્યાગ કરી લેવાનો અને રોટલી-દાળ-ભાત-શાક વાપરીને ઊઠી જવું. ભક્તિ કરવાની આજ્ઞા છે, ભક્તિ લેવાની નહિ. રાગ-દ્વેષ અને મોહને મારવાનો ઉપાય શાસ્ત્રમાં બતાવેલો છે. રાગ થાય તો રાગના પાત્રથી દૂર થવું, દ્વેષ થાય તો દ્રષના પાત્રની નજીક જવું. મોહ ટાળવા માટે ભણવા બેસી જવું. શાસ્ત્રો ભણવાથી અજ્ઞાન દૂર થાય અને અજ્ઞાન દૂર થાય તો મોહ ન નડે. સૌથી વધુ રાગ સુખ ઉપર છે. કોઇ પણ વસ્તુ કે વ્યક્તિના રાગના મૂળમાં પણ સુખનો રાગ જ કામ કરે છે. તેથી રાગ મારવા સુખ અને સુખ આપનારાથી દૂર થવું. એ જ રીતે કોઈ પણ દ્વેષના મૂળમાં દુ:ખનો દ્વેષ પડેલો છે. તેથી દ્વેષ કાઢવા માટે દુઃખની નજીક જવું, દુ:ખ આપનારની નજીક જવું. દ્વેષ કાઢવા માટે રાગ કરવાની જરૂર નથી. શત્રુને મિત્ર બનાવવાની વાત નથી. શત્રુને શત્રુ ન માનીએ તો દ્વેષ ટળે. દ્વેષ ટાળવા માટે મોટું ચડાવવાની જરૂર નથી, સાથે બેસવાની જરૂર છે. મનમાં આંટી રાખ્યા વિના તેની પાસે જઈએ તો દ્વેષ ટળી જાય : આ ઉપાય યોગશતકમાં જણાવ્યો છે.
અધ્યાત્મની વાત એ બહુ ઊંચી વાત છે એમ માનવાના બદલે અધ્યાત્મની વાત એ પાયાની વાત છે - એટલું સમજી લેવાની જરૂર છે. આપણે જે ધર્મ કરીએ છીએ તે સંસારથી તારનારો જ હોવો જોઈએ. આપણો ધર્મ સંસારથી તારનારો ત્યારે જ બને કે જ્યારે તે અધ્યાત્મમય હોય. સંસારથી તરવું - એ બહુ ઊંચી વાત છે કે પાયાની વાત છે ? અધ્યાત્મની વાત પાયાની છે - એમ લાગે તો જ અધ્યાત્મની વાત સમજાશે. અધ્યાત્મને પામેલા જીવો કેવા હોય - એ વાત આપણે શરૂ કરી છે. ધર્માત્મા શાંત
જ હોવો જોઈએ. ધર્મ કરનાર માણસ અશાંત હોય તો તે ધર્મ કરવા માટે યોગ્ય નથી. ધર્મ કરતી વખતે ગુસ્સો આવે એ ન ચાલે. અધ્યાત્મની વૃદ્ધિ કરવી હોય તો વિષયકષાયની પરિણતિ શાંત કરવી જ પડશે. આપણા તપથી ગુસ્સો આવતો હોય તો તેવો તપ નહિ કરવાનો.
સ૦ ક્રોધ એ તપનું અજીર્ણ છે ને ?
અજીર્ણ પણ ખાય તો થાય ને ? અજીર્ણ થાય તો સૌથી પહેલાં ખાવાનું બંધ કરવું પડે ને ? તેમ જે તપના કારણે ગુસ્સો આવતો હોય તેવો તપ નહિ કરવાનો. જે લોકો રોગની દવા કરે જ નહિ, તેવાઓ સાજા ન થાય તો તેની કોઈ ચિંતા ન કરે. પણ જેની ડોક્ટરની દવા ચાલુ હોય તે જ મરવા પડ્યો હોય તો તેને કહેવું પડે કે - કાં તો દવા બદલ કાં તો ડોકટર બદલ, જો દવા લેવાથી રોગ વકરતો હોય તો દવા બંધ કરવી પડે ને ? તેમ ઉપવાસ કરીએ ને ગુસ્સો આવતો હોય, પારણે વિશિષ્ટ વસ્તુની અપેક્ષા જાગતી હોય તો એવો તપ ન કરવો. આપણી વાત કષાયને શાંત કરવાની છે, તપ છોડાવવાની નથી. કષાય થતો હોય તો તપ છોડવાની જરૂર નથી, કષાય ન થાય તે રીતે તપ કરવાની જરૂર છે.
શાંત અવસ્થા પછી દાંત અવસ્થા બતાવી છે. ઇન્દ્રિયોનું દમન કરવું તે દાંત અવસ્થા. ઈન્દ્રિયોને જે અનુકૂળ હોય તે ન આપવું એનું નામ ઇન્દ્રિયોનું દમન, અનુકૂળતા માંગવી નહિ અને આવેલી અનુકૂળતા છોડવી તેનું નામ દાંતાવસ્થા.
ત્યાર બાદ ગુમિ જણાવી છે : મનથી અશુભ ચિંતન ન કરવું, વચનથી અશુભ બોલવું નહિ, કાયાથી અશુભ કરવું નહિ.
૨૬ * * * * * *
અધ્યાત્મ-મહિમા
અધ્યાત્મ-મહિમા
sk & sk sk sk s s* * *
* ૨૭
| SR No. | 009149 |
| Book Title | Adhyatma Mahima Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | |
| Total Pages | 31 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |