________________
તો નડશે જ. અમારે ત્યાં પણ જો હિંસા કરવી પડે તો દોષ ન લાગે, હિંસા કરીએ તો દોષ લાગે. અમે નદી ઊતરીએ તો વિરાધનાનું પાપ ન લાગે પણ કાચા પાણીમાં પગ મૂકીએ તો વિરાધનાનું પાપ લાગે. જે કરવી પડે તેને સ્વરૂપહિંસા કહેવાય. જે કરીએ તેને અનુબંધહિંસા કહેવાય. સાધુભગવંતો અપવાદના સ્થાને અપવાદ સેવે તોપણ તે આરાધના છે અને અપવાદના સ્થાને ઉત્સર્ગનો આગ્રહ રાખે તે વિરાધના છે, મિથ્યાત્વ છે. અપવાદનું સ્થાન છે કે નહિ તે આપણે જાતે નક્કી નથી કરવાનું. ગુરુભગવંત નક્કી કરશે. આપણે કષાય કરવા નથી. કષાય આવી જાય તો ટાળવા છે. શાંત અને દાંત અવસ્થા એ અધ્યાત્મભાવ પામવાનું પહેલું સાધન છે.
હોય તેના અધ્યાત્મભાવની વૃદ્ધિ થાય. અહીં પણ મન-વચન-કાયાની ગુમિને જુદી ગણીએ તો આઠ ગુણો થાય. ભવાભિનંદીના દોષો ટાળીને અધ્યાત્મના ગુણો પામવા છે. પહેલા બે ગુણ વિષય-કષાયની પરિણતિને લઈને છે. સુખનો રાગ અને દુ:ખનો દ્વેષ પડ્યો હોય ત્યાં સુધી શાંત અને દાંત અવસ્થા નહિ આવે. સુખનો રાગ છે ત્યાં સુધી વિષયની પરિણતિ નડવાની. વિષયની પરિણતિ નડે ત્યાં સુધી દાંત અવસ્થા ન આવે અને દુ:ખનો દ્વેષ પડ્યો હોય ત્યાં સુધી કષાયની પરિણતિ નડવાની. કષાયની પરિણતિ નડે તેને શાંત અવસ્થા ન મળે. જે જોઈએ છે તે મળી જાય તો વિષયની પરિણતિ નડે અને જે જોઈએ છે તે ન મળે તો કષાયની પરિણતિ નડે. શાંત બનવું હોય તો કષાયને કાઢવા જ પડશે. આપણા ઘરના લોકો આપણું માનતા ન હોય તો તેમાં આપણે ગુસ્સે થવાની જરૂર નથી. છતાં ગુસ્સો કરવો જ હોય તો આપણી જાત ઉપર કરવો છે, કારણ કે ઘરના લોકો આપણું નથી માનતા, પરંતુ આપણે તો ભગવાનનું માનતા નથી. જાત ઉપર ગુસ્સો કરવો એ પ્રશસ્ત કષાય અને પારકા ઉપર ગુસ્સો કરવો એ અપ્રશસ્ત કષાય.
સ0 ઘરમાં કોઈ ખોટું કરતું હોય તો બોલવું નહિ ?
ન બોલવું. એસ.ટી. સ્ટેન્ડ ઉપર ઝઘડો થાય તો તમે ઝઘડો શાંત કરવા ઊભા રહો કે ત્યાંથી ખસી જાઓ ? ઘરને એસ.ટી. સ્ટેન્ડ માની લો તો ગુસ્સો નહિ આવે. ઘરમાં કેટલું ખોટું ચાલે છે - એ નથી જેવું, ઘર કેટલું ખોટું છે - તે વિચારવું છે.
સવ જવાબદારીના સ્થાને હોઈએ તો ગુસ્સો કરવો પડે ને ?
તમને ગુસ્સો કરવો પડે તેની વાત નથી, તમે ગુસ્સો કરો છો - એની વાત છે. ગુસ્સો કરવો પડે તો તે નહિ નડે, પણ ગુસ્સો કરશો
સવ આપણે ખમાવવા જઈએ ને સામો વધુ ગુસ્સો કરે તો ખમાવવું કે નહિ ?
આપણે આપણા કષાયને શાંત કરવા છે. આપણા ભગવાનની આજ્ઞા છે માટે આપણે ખમાવવું છે. આપણે જે નહિ ખમાવીએ તો આપણા કષાય અનંતાનુબંધીના થશે. સામાના કષાય અનંતાનુબંધીના થાય છે કે નહિ તેનો વિચાર કરવાના બદલે આપણા કષાય અનંતાનુબંધીના ન બને તેની ચિંતા કરવી છે. શ્રી કલ્પસૂત્રમાં જણાવ્યું છે કે જે ખમાવે છે તેને આરાધના છે. જે ખમાવતા નથી તેને આરાધના નથી. આપણે આપણા વિષયકષાયની ચિંતા કરવી છે, બીજાના નહિ. ભગવાનની આજ્ઞા આપણી જાતને સુધારવાની છે, બીજાને નહિ. આપણે સામા માણસની ઉત્તમ દ્રવ્યોથી ભક્તિ કરવાની. એ વખતે જે એવું વિચારવા બેસીએ કે ‘એને રાગ થશે તો એ દુર્ગતિમાં જશે' તો તો ભક્તિ જ કરી નહિ શકાય.
૨૪ % % % % % % % ok sk &
અધ્યાત્મ- મહિમા
અધ્યાત્મ-મહિમા
8%
% % % % % % % 8% % ૨૫