________________
ગુપ્તપણે દાન આપવું. ઘરે આવેલાનો સંભ્રમપૂર્વક સત્કાર કરવો. પ્રિય (સામી વ્યક્તિને અનુકૂળ એવું કાર્ય) કરીને મૌન
ધરવું.
ઉપકાર કોઈએ કર્યો હોય તો સભામાં પણ જણાવવો. લક્ષ્મીનો ગર્વ ના કરવો.
ઉતારી પાડવાની ભાવના વિનાની બીજાની કથા કરવી. તત્ત્વશ્રવણમાં સન્તોષ ન ધરવો.
આવા પ્રકારનો સામાન્યધર્મ અનભિજાત-અકુલીન માણસમાં ક્યાંથી હોય ? – આ પ્રમાણે શ્લોકનો શબ્દાર્થ છે.
→ જ જી
૪.
૫.
૬.
૭.
ઉપર જણાવ્યા મુજબ સાત પ્રકારના સામાન્યધર્મમાં દાનધર્મનો ઉલ્લેખ સૌથી પહેલાં છે. ગૃહસ્થજીવનમાં શતિઅનુસાર દાનધર્મ વિના ચાલે એવું નથી. ‘ધર્મબિન્દુ’; ‘દ્વાત્રિંશદ્ દ્વાત્રિંશિકા’; ‘યોગશતક’ અને ‘યોગશાસ્ત્ર’ વગેરે ગ્રન્થમાં તેમ જ ‘ધન્યકુમાર-ચરિત્ર’ વગેરે ગ્રન્થોમાં (ચરિત્રગ્રન્થોમાં) પણ દાનધર્મનું ખૂબ જ સ્પષ્ટપણે નિરૂપણ કરાયું છે. તે તે ગ્રન્થોમાં વર્ણવેલા દાનધર્મનો અહીં વિચાર કરવો છે.
દેવાધિદેવ શ્રી અરિહન્ત પરમાત્માએ ઉપદેશેલા ચાર પ્રકારના ધર્મમાં દાનનો પ્રથમ ઉલ્લેખ છે. સામાન્ય રીતે આપણી પાસે રહેલી કોઈ પણ વસ્તુના પ્રદાનને દાન કહેવાય છે. સુપાત્રદાન, અનુકંપાદાન અને ઉચિતદાન-આ રીતે દાનના ત્રણ પ્રકાર છે. સુપાત્ર-દાનાદિનો સમાવેશ ‘ધર્મોપગ્રહકર’દાનમાં થાય છે. આપનાર અને લેનાર-એ બન્નેને જે દાનથી ધર્મની
૬
