________________
સિદ્ધ
જીવ
jainology II
105
આગમસારે બીજો ખંડઃ સર્વ જીવ પ્રતિપત્તિ : બે જીવોની પ્રથમ પ્રતિપત્તિ પૂર્વખંડમાં સંસારી જીવોનું કથન નવ પ્રતિપત્તિમાં કરવામાં આવ્યું. આ બીજા ખંડમાં સંસારી અને અસંસારી(સિદ્ધ) જીવોની અપેક્ષાથી નવ પ્રતિપ્રત્તિ કહી છે. અહીં પ્રથમ પ્રતિપત્તિમાં સર્વજીવોના બે ભેદ યાવતુ નવમી પ્રતિપ્રત્તિમાં સર્વ જીવોના દસ ભેદ કહ્યા છે. સર્વ જીવોના બે ભેદ:
જીવ | ભંગ કાયસ્થિતિ | અંતર અલ્પબદ્ભુત્વ પ્રકાર જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ સાદિ અનંત
અલ્પ સંસારી | ૨ અનાદિ અનંત
અનંતગુણા
અનાદિસાંત આ પ્રમાણે જ સઇન્દ્રિય-અનિંદ્રિય, સકાય–અકાય, સયોગી—અયોગી, સલેશી–અલેશી, અશરીરી–અશરીરીનું વર્ણન છે.
| જીવ પ્રકાર ભંગ કાયસ્થિતિ જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ | અંતર જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ | અલ્પબહત્વ સવેદી ૩ અંતર્મુહૂર્ત/દેશોન ૧ સમય, અંતર્મુહૂર્ત | અનંતગુણા
અર્ધપ૦૫રાવે અવેદી ૧ સમય-અંતર્મુહૂર્ત અંતર્મુહૂર્ત દેશોન અલ્પ
અર્ધપ૦ પરાવ નોધ : બંગ-૩ અનાદિ અનંત, અનાદિ સાંત, સાદિસાંત ત્રીજા ભંગની કાયસ્થિત હોય છે. ભંગ-૨ સાદિ સાંત, સાદિ અનંત. સાદિ સાંતની કાયસ્થિત હોય છે. આ પ્રમાણે જ સકષાયી-અકષાયીનું વર્ણન છે. ભંગ કાયસ્થિતિ
અંતર
અલ્પબદુત્વ પ્રકાર જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ
જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ જ્ઞાની
૨ | અંતo/૬ ૬ સાગર સાવ દેિશોન અર્ધપ૦પરા) અલ્પ અજ્ઞાની | ૩ | અંત દેશોન અર્ધપુપરા | ૬૬ સાગર સાધિક
અનંતગુણા સાકાર ઉપ૦ અંતર્મુહૂર્ત
અંતર્મુહૂર્ત
સંખ્યાત ગુણા અનાકાર ઉo અંતર્મુહૂર્ત | અંતર્મુહૂર્ત
અલ્પ. ભાષક ૧ સમય અંતર્મુહૂર્ત
અંતમુહૂર્ત 7 વનસ્પતિકાલ | અલ્પ અભાષક
|| અંતર્મુહૂર્ત વનસ્પતિકાલ ૧ સમય અંતર્મુહૂર્ત અનંતગુણા ચરમ અનાદિસાંત
અનંતગુણા અચરમ | સાદિ અનંત અનાદિ અનંત
અલ્પ છદ્મસ્થ આહારક | જઘન્ય-ર સમય ન્યૂન ક્ષુલ્લકભાવ ૧ સમય/ ૨ સમય (૧) અનાહારક અલ્પ ઉત્કૃષ્ટ-અસંખ્ય કાલ ચક્ર
(૨)આહારકઅસં ગુણા કેવલી આહારક
અંતર્મુહૂર્ત દેશોન ક્રોડપૂર્વ | ૩ સમય છદ્મસ્થ અનાહારક ૧ સમય ૨ સમય
બે સમય ઓછા ક્ષુલ્લકભવ7
અસંખ્યકાલ સયોગીઅનાહારક | ત્રણ સમય
અંતર્મુહૂર્ત અયોગીઅનાહારક અંતર્મુહૂર્ત
સિદ્ધ અનાહારક સાદિ અનંત સર્વ જીવોના ત્રણ ભેદ:
ત્રણ જીવોની બીજી પ્રતિપત્તિ | જીવ ભંગ | કાયસ્થિતિ
અંતર
અલ્પબહુ જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ
જઘન્ય/ઉત્કૃષ્ટ | સમ્યગુદષ્ટિ અંતo | ૬૬ સાગર
અંતo| અર્ધ પુ0 પરા) | ૨ અનંતગુણા મિથ્યાદષ્ટિ
| અંતo| અર્ધ પુ0 પરા) અંતo, ૬ સાગર ૩ અનંતગણા મિશ્રદષ્ટિ | અંતર્મુહૂર્ત
અંતo | અર્ધ ૫૦ પરા) ૧ અલ્પ કાયપરિત્ત પૃથ્વીકાલ
વનસ્પતિકાલ
| ૧ અલ્પ સંસાર પરિત
અંતo| અર્ધ ૫૦ પરા) કાય અપરિત વનસ્પતિકાલ પૃથ્વીકાલ
૩ અનંતગુણા સંસાર અપરિત | ૨ | અનાદિ અનંત આનાદિ સાંત નોઅપરિતo | ૧ | સાદિ અનંત
૨ અનંતગુણા પર્યાપ્ત અનેક સો સાગર અધિક | અંતર્મુહૂર્ત
૩ સંખ્યાતગુણા અપર્યાપ્ત
અંતર્મુહૂર્ત(અનંતકાલ) અનેક સો સાગર સાધિક | ૨ અનંતગુણા નો પર્યાપ્ત૦. સાદિ અનંત.
૧ અલ્પ