________________
(૭૫) જવું નહીં, કેમકે હવે જો હું ઘેર જઇશ, તો મારું મૃત્યુ થશે. એમ વિચાર તે શત્રુંજય પર જઈ ધર્મધ્યાન કરવા લાગ્યો. માટે હે રાજન ! સ્ત્રીચરિત્રને પાર પામી શકાય નહીં. તે સાંભળી રાજાને મનમાં સંદેહ થયો કે, આ બાબતનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ થયા વિના ખાતરી થાય નહી.
એટલામાં પાટણમાં કોઈ એક વ્યાપારી મરણ પામ્યો, તેની પાછળ તેની સ્ત્રી સતી થવાને તૈયાર થઈ. તે વખતે કુમારપાળ રાજએ પિતાના માણસને એ હુકમ કર્યો કે, આ સમયે સંધ્યાકાળ થઈ ગયો છે, માટે તે સતીને પ્રાત:કાળે તેણીના સ્વામીની ચીતામાં બળવા દેજે, અને તે સમયે હું પણ ત્યાં જોવા માટે હાજર થઈશ
પિતાના માણસોને એવી રીતે હુકમ કરીને મધ્યરાત્રિએ રાજા હાથમાં ખુલ્લી તલવાર લેઈ સ્મશાનમાં જઈ છુપાઈ રહ્યા, કે જ્યાં તે સતી થવાને તૈયાર થએલી સ્ત્રી બેઠેલી હતી
એટલામાં ત્યાં એક પાંગળો માણસ આવી અરાંત મધુર સ્વરથી ગાથન કરવા લાગ્યો, તે સાંભળી તે સ્ત્રી તેની પાસે જઈને બેઠી, અને કહેવા લાગી કે, હે સ્વામી! તમો મારી સાથે ભોગવિલાસ કરો ? તે સાંભળી તે કામાતુર પાંગળા માણસે પણ તેણીની સાથે ત્યાંજ ભેગવિલાસ કર્યો. કુમારપાળરાજા તે સઘળો વૃત્તાંત જાણી પિતાને સ્થાનકે આવ્યા.
પ્રભાતે રાજ પાછી મશાનમાં આવી તે સ્ત્રીને કહેવા લાગ્યા કે, હે બેછે. આવી રીતે આપઘાત કરવાથી બહુ સંસાર ભટકવો પડે છે, માટે તેમ કરવું તું છોડી દે ? તે સાંભળી તે સ્ત્રીએ કહ્યું કે, હે રાજન ! મારે મારા સ્વામી સાથે ઘણો પ્રેમ હતો, તેથી મારે તેને હવે તુરત મળવું છે. તે સાંભળી કુમારપાળ રાજાએ કહ્યું કે, હે બેહેન સર્વ માણસો જુદા જુદા પ્રકારના કામ બાંધે છે, તેથી ભવાંતરમાં તેઓનો મેલાપ થવો દુર્લભ છે. ત્યારે તે સ્ત્રી કહેવા લાગી કે, હે રાજન ! હવે તમે મને ખોટી કરો નહીં, મારે તે આજે આ મારા સ્વામિની ચિતા સાથે બળવું છે, કેમકે, જે હું તેમ ન કરું તો, મારી શોભા જગતમાં શી રીતે વૃદ્ધિ પામે ? તે સાંભળી દયાળુ રાજાએ તેણીને એતે બોલાવી કહ્યું કે, મેં રાત્રિએ તારું સતીપણું સઘળું જેએલું છે; તે
છે તે પાંગળા સાથે જે વિલાસ કર્યો છે, તેને તું કેમ વિસરી જાય છે? તે કિટ આપઘાત નહીં કરતાં આ સંસારમાં રહેવું તેજ તને યોગ્ય છે. તે સ . ક્રોધાયમાન થએલી તે સ્ત્રી બૂમો પાડી કોને કહેવા લાગી કે, હે.
Aho ! Shrutgyanam