________________
છે કે, "પાન-શ્વન ચરિક્ષ શ્રી કથાસરિતસાગરમાં પ્રથમ નંબકના ચેથા તરંગમાં છે. તેમને સુ દાક્ષીનામ ઉપરથી તે “દક્ષેય” પણ કહેવાય છે. તેમનો જન્મ ગાંધાર દેશના શાલાતુર નામે સ્થલમાં થયાથી તે “શાલાતુરીયા” નામથી પણ ઓળખાય છે. તેમને સમય ઈસ્વીસન પૂર્વે બે હજાર ચારસો વર્ષને નિક્તિ થયા છે. “ઈત્યાદિક બીજા વિદ્વાનોના લેખોથી પણ પાણિષિ યોગ ઉપર લખેલે સમય નિર્ણિત થયો છે. આ ઉપરથી સાબીત થયું કે, પાણિનિ ઋષિ આજથી લગભગ ચાર હજારને ત્રણ વર્ષ પહેલાં વિદ્યમાન હતા. અને જ્યારે પાણિનિ ઋષિએ શાકટાયનાચાર્યનું નામ પિતાના સૂરમાં દાખલ કર્યું છે, ત્યારે સહજ રીતે સમજાય છે કે, શાકટાયનાચાર્ય પાણિનિ ઋષિ કરતાં પણ પ્રાચીન છે. મદ્રાસ ઇલાકાની કોલેજના પ્રોફેસર મી. ગુસ્તાવ ઓપર્ટ પણ લખે છે કે, “પાણિનિ ઋષિએ શાકટાયનાચાર્યને પિતાથી પ્રાચીન વ્યાકરણકર્તા તરિકે સૂચવેલા છે. તેમાં તેમનું (શાકટાયનાચાર્યનું નામ વેદ અને શુકલયજુર્વેદની પ્રતિશાખાઓમાં, અને યાક્કમ નિરૂકતમાં પણ આવે છે.” પદેવ નામનો ગ્રંથકાર પોતાના કવિ કપદુભ નામના ગ્રંથમાં વ્યાકરણકર્તાઓના નામોને જે લોક આપે છે, તે લૅકનો અનુક્રમ જોતાં પણ શાકટાયનાચાર્ય પાણિનિ ઋષિ કરતાં પૂર્વે હતા, એમ સાબીત થાય છે. તે છેક નીચે પ્રમાણે છે.
ર-નારા રાજટાયરઃ | પાળચમરને, વંચણવિરા/દિF: ?
એવી રીતે શાકટાયનાચાર્ય પાણિનિ ઋષિથી પણ પ્રાચીન હતા. એટલે ઈસ્વીસન પૂર્વે ચાર હજાર અને ત્રણ વર્ષની પણ પૂર્વ હતા એમ નિર્ણય થ.
હવે તે શાકટાયનાચાર્ય જૈન ધર્મ એક આચાર્ય હતા એમ મારે સાબિત કરવું જોઈએ, અને તેના ટેકામાં નીચે લખેલા ખુલ્લા પુરાવાઓ વિદ્યમાન છે.
શાકટાયનાચાર્ય પોતાના વ્યાકરણના દરેક પાને છેડે બમણાશ્રમસંઘાધિપતેઃ કૃતવરિયાવાર્થસ્થ રાયન ” એવી રીતનું લખાણ કરે છે, આ લખાણની અંદર રહેલા “મહાઅમાધા
Aho ! Shrutgyanam
