________________
૭૬
અભિનવ ઉપદેશ પ્રાસાદ–૪
૦ નિવૃત્તિ—એટલે અશુભ ક્રિયાના ત્યાગ પ્રવૃત્તિ-એટલે શુભમાં પ્રવર્તન
ઇન્દ્રિય, કષાયેાને આધીન બની જે ક્રિયા કરાય તે અશુભ ક્રિયા કહેવાય. તેના ત્યાગ કરવા અને દેવ-ગુરુ-ધર્માંની આરાધના મય શુભ ક્રિયા ને આદરવી.
p
આપણે પ્રવૃત્તિ રૂપ ધ તા કરવાનું શીખી ગયા પણ નિવૃત્તિ રૂપ ધર્મ હજી આદરતા નથી. મતલબ કે સામાયિક-પૂજા—પ્રતિક્રમણ તા કરા છે પણ કષાય વિષય આધીન ક્રિયા હજી છુટી નથી.
અજિતસેન રાજાને પહેલા સ`સાર ભુડા લાગ્યા હતા–મિથ્યાત્વ ને! ત્યાગ કર્યા હતા પછી ચારિત્ર ગ્રહણ કરેલું. તમને છેડવાની ઈચ્છા થાય તા ચારિત્ર પરિણામ જાગે ને?
હરિભક્ સૂરિજી ત્રણ ચેાગ જણાવે છે
(૧) ઇચ્છાયાગ- ધર્મ આરાધના માટેની પ્રમળ ઈચ્છા હેાવી તેને ઇરછા ચેાગ કહેવાય.
(૨) શાસ્રયોગ– ઈચ્છાની પૂતિ માટે શાસ્ત્રાજ્ઞા કે જિનાજ્ઞા મુજબ અનુષ્ઠાન આદરે.
(૩) સામર્થ્ય ચેાગ– અપ્રમત દશામાં ક્ષપક શ્રેણી માંડે તે સામર્થ્ય ચેાગ કહેવાય.
આપણે ઈચ્છા યાગ ના જ ઠેકાણા ન હોય પછી સામર્થ્ય યોગ કયાં આવશે. તમને જ ચારિત્રના ભાવ વિશે પૂછીએ તેા શુ'કહેશે ? સાહેબ! શુ' કરીએ અ'તરાય નડે છે,
હવે અમારે પૂછવું શું? કયા અંતરાય નડ્યા તમને ? એમ હેાને કે મેાહનીય નડે છે. મેાક્ષ લક્ષ્મીની વાત કરવી ને લક્ષ્મીમાંજ મેાક્ષ દેખાતા હાય, શીવરમણીની વાતેા કરવી છે પણ રમણી જ શીવ લાગતી હાય પછી ઈચ્છા યાગનું ઠેકાણું ક્યાંથી પડે?
પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિ લે તેા વ્યવહારથી ગણાવ્યા. પણ નિશ્ચયથી ચારિત્ર કોને કહ્યુ` ? નિજ ગુણ સ્થિરતા,
સુંદરી ને દીક્ષા લેવી જ છે. ભરત ચક્રી તેને શ્રી રત્ન ખનાવવા
