________________
ઉપાધ્યાય પદ
૦ અનુપ્રેક્ષા–સૂત્ર કે અર્થ ઉચ્ચાર કર્યા સિવાય કેવળ મનમાં ધ્યાન કરવું તે અનુપ્રેક્ષા–ચિંતન.
૦ ધર્મસ્થાનંદીષેણની માફક ધર્મકથા કરીને લેકોને ચારિત્ર માગે—ધર્મ માર્ગે વાળવા તે ધર્મકથારૂપ સ્વાધ્યાય.
આવા વાંચનાદિ સ્વાધ્યાયમાં રત એવા ઉપાશ્ચય ભગવંતને ચોથા કમમાં નમસ્કાર કર્યો.
ન ઉવજ્ઝાયાણું પ્રશ્ન:-ઉપાધ્યાયનો કમ સે કેમ મૂકે?
૦ પ્રથમ બે પદ દેવ તત્ત્વના મુક્યા. પછી ગુરુ તત્ત્વમાં આચાર્યને લીધા. કેમકે જિનેશ્વર ભગવંતના સીધાં પ્રતિનિધિ તે આચાર્ય ભગવતે જ છે.
આચાર્યું ન હોવા છતાં આચાર્યના સહાયક અને આચાર્યપદની યેગ્યતા ધરાવતા હોવાથી ચોથો કમ તેમને રાખે.
પ્રશ્ન:- આચાર્ય ભગવંત તીર્થકરના પ્રતિનિધિ જ ગણે છે તે પછી ગુરુતત્વમાં ત્રણ વિભાગ શા માટે મુક્યાં ?
૦ શાસનની વ્યવસ્થામાં ત્રણ જરૂરિયાત છે. વ્યવસ્થાપક કે સંચાલકની, અધ્યાપકની અને સહાયકની.
આચાર્ય ભગવંત સંચાલન કર્તા જેવા છે, ઉપાધ્યાય ભગવંતે સૂત્ર-અર્થનું જ્ઞાન આપનારા શિક્ષક સરીખા છે. અને સાધુ ભગવંતો મેક્ષમાર્ગમાં સહાયક છે.
આ રીતે ત્રણેના સમન્વયથી જ શાસનનું કામ ચાલે છે.
દેવ તત્વ એટલે કે દેવાધિદેવ પરમાત્મા મેક્ષ માર્ગ ચાલુ કરે, તત્વની પ્રરૂપણું કરે. પણ આગળ વધારનાર તે ગુરૂ ભગવંતે જ છે..
ગુરુ જ તમને અરિહંત કે સિદ્ધ સુધી પહોંચાડશે. પણ પહોંચાડવા માટે સાધન શું – ઘમ –
આ રીતે ચારણ મુનિ દેવ-ગુરુ ધર્મની સમજ આપતા નવપદજીને અર્થ અને મહત્ત્વ સમજાવીને છેલ્લે જણાવે છે કે
