________________
૩૮
અભિનવ ઉપદેશ પ્રાસાદ-૪
દ્વાદશાંગીને સ્વાધ્યાય કરનારા એવા ઉપાધ્યાય.
પણ સ્વાધ્યાય એટલે? જેમાં વાંચના–પૃછના–પરાવર્તન–અનુપ્રેક્ષા-ધર્મકથા એ પાંચ પ્રકારોને સમાવેશ થાય છે તે સ્વાધ્યાય.
૦ વાચના–સૂત્ર અને અર્થને નિરંતર અભ્યાસ કરે અને કરાવે. જેમ ભદ્રબાહુ સ્વામીજી વાચન આપતા હતા તે રીતે.
૦ પૃછના–સૂત્ર અને અર્થ સંબંધિ કઈ સંશય થાય ત્યારે તે સંશયેના નિવારણ માટે વિશેષ જ્ઞાતાને પૂછવું.
ચિલાતી પુત્રે ધર્મ શું છે તે જાણવા પ્રશ્ન કર્યો. તે ઉપશમવિવેક – સંવર એટલો જ ઉત્તર મળવા છતાં આત્મકલ્યાણ સાધી ગયા.
૦ પરાવર્તના–ભણેલા સૂત્રને વારંવાર યાદ કરવા દ્વારા આવૃત્તિ કરવી.
અંત સમયે પણ માત્ર નવકારને સ્વાધ્યાય – પરાવર્તન કરનાર એક વણકર સ્વર્ગ ગયો હતો. એ આ સ્વાધ્યાયનું ફળ છે.
એક વણકર કપડું વણવાનું કામ કરે. પણ કપડું વણતાં વણતા એક છેડેથી બીજે છેડે જાય ત્યારે વારંવાર પોતાની બે સ્ત્રીઓ સાથે કંઈને કંઈ કામચેષ્ટા કર્યા કરે.
એક વખત મુનિયુગલ પસાર થયું. તેની દષ્ટિ વણકરની આ ચેષ્ટા પર પડી. વણકરે પ્રશ્ન કર્યો તમે આમ શું જોઈ રહ્યા છે ? કયારેય તમે આ આનંદ લીધો છે?
મુનિ ભગવંતે ઉત્તર વાળ્યો કે હે ભાગ્યવાન! તારું આયુષ્ય હવે અલ્પ છે આ કામલીલામાં તને શું ફાયદો થવાના છે? તેને બદલે નવકાર મંત્ર ગણતો તને લાભ થશે. | મુનિ પાસે નવકાર મંત્ર શીખી તે વણકર વારંવાર આવૃત્તિ કરવા લાગ્યો તે મરીને સ્વર્ગે ગયે. માટે ત્રીજો ભેદ પરાવર્તના રૂપ સ્વાધ્યાય કરવાનો કહ્યો. જે પરપરાએ મને દેનાર છે.
