________________
અભિનવ ઉપદેશ પ્રાસાદ-૪
સ્વામી ચેત્રીશ અતિશયે શોભતાં વાણી પાત્રીસ વચન રસાળ, ગુણે તણું માળ
- કાગળ લખું કેડથી– અરિહંત પરમાત્માના અતિશયોમાં માત્ર સમવસરણનું વર્ણન જેશે તે પણ અરિહંતના નમસ્કારની મહત્તા સ્પષ્ટ થશે.
(૧) વાયુકુમાર દેવે પ્રથમ એક રોજન પૃથ્વીનું પ્રમાર્જન કરે. (૨) મેઘકુમાર દેવે સુગંધી જળ વડે તે પૃથ્વીને સિંચે.
(૩) વ્યંતર દેવો સોનું-માણેક-રત્નના પાષાણ વડે ચુ ભૂમિતલ બાંધે, પંચરંગી પુષ્પો વેરે.
(૪) ચારે દિશામાં રત્ન-માણેક–સુવર્ણના તોરણ બાંધે. નીચે સ્વસ્તિકાદિ આઠ મંગળ રચે.
(૫) ત્રણગઢ(૧) ભુવનપતિ દેવ સેનાના કાંગરા વાળ રૂપા ગઢ બનાવે. (૨) જોતિષ દેવે રતનના કાંગરા યુક્ત સોનાને ગઢ બનાવે.
(૩) તેના ઉપર વૈમાનિક દે મણીના કાંગરાવાળ રત્નને ત્રીજે ગાઢ રચે. - દરેક ગઢને ચાર દરવાજા હોય અને ૨૦૦૦૦ પગથીયાં હોય છે. પહેલાં ગઢમાં પૂર્વ દ્વારે વૈમાનિક દ્વારપાળ હોય છે–દક્ષિણ દ્વારે વ્યંતરપશ્ચિમ દ્વારે જ્યોતિષ્ક અને ઉત્તર દ્વારે ભુવન પતિ દ્વારપાળ હોય છે કે જ્યાં માત્ર રથ-વાહન આદિ જ રખાય છે.
બીજા ગઢમાં પૂ–જયા, દક્ષિણે-વિજ્યા, પશ્ચિમે–અજીતા, ઉત્તરે– અપરાજિતા એવી ર-ર દેવીઓ દ્વારપાળ હોય છે. અને ત્યાં પશુ પક્ષી આદિ તિર્યંચ વાણી સાંભળે છે.
ત્રીજા (સૌથી ઉપરના) ગઢમાં બાર પર્ષદા વાણી શ્રવણ કરવા બેસે છે.
સમવસરણ મધ્ય ભગવંતની ઊંચાઈથી બાર ગણું ઊંચુ ચૈત્યવૃક્ષ હોય, વૃક્ષ નીચે ભગવંતને બેસવાની રતનમયી પીઠ હોય છે ઉપર ત્રણ છત્રો હોય આજુબાજુ ચામર વીંઝાતી હોય છે. સમીપમાં રતનને ધર્મ દવજ હોય છે. આવા પ્રકારે સમવસરણના અતિશયને વર્ણવે છે.
