Page Text
________________
૯૦
વૈશાખ વદ ૧ : લાંબડિયા પોસીનાથી અચાનક જ વિકરણી જવાનું નક્કી થયું. મને તો વૈતરણી જ યાદ રહ્યું. વિકરણી શબ્દ મોઢે જ ના ચડે. સાબરમતીની ઓળખાણ હતી એટલે આગ્રહ સામે નકારનો ગજ ના વાગ્યો. નીકળ્યા. એ જ આદિવાસી મુલક. એકલા નીકળો તો લૂંટાઈ જાઓ. અમારી સાથે લાઠીધારી ચાચા હતા. સૌને ઓળખે. એટલે ભય નહીં. અને ભય નહીં તેથી કશી ઉત્તેજના નહીં. ચીલાચાલુ વિહારનું વાતાવરણ.
ભારત સરકાર ધીમે ધીમે ગામડાઓ સુધી પહોંચી છે. ઠેઠ લગી ડામરના રૉડ. બસ સ્ટેન્ડ. ગામનાં નામનું પાટિયું. જાહેરાતોની ભીંતચિતરામણ. સાઈકલ, સ્કૂટર અને ભડભડ રીક્ષા. મંદિરમાં માઈકનાં ભૂંગળાં. ચૂંટણીના પૉસ્ટરો, તો કુદરતી નઝારો અપાર. રસ્તાની બંને કોર હરિયાળીનો લહેરાતો દરિયો. નજર પહોંચીને પાછી ના વળે તેવી અડાબીડ સૃષ્ટિ. દૂરદૂર વાગતો કુહાડીનો કઠોર ઘા ક્યાંય પણ જઈએ તો સંભળાય જ. ખેતરો છે. ખેતી છે. રૉડના કિનારે ધાબા અને હૉટલો છે. તો રૉડની પાસે પાણીનો પંપ હોય ત્યાં નહાવા બેસેલી નારીઓ છે. છેડતી કરવા કોઈ આવતું નથી.
આવા વિસ્તારમાં ખેતરોની માટીમાંથી પંચધાતુની મૂર્તિ મળી. આપણા લોકોને સમાચાર મળ્યા. ભગવાનને લેવા ગયા. ચિઠ્ઠી નાખી તો જવાબમાં ના આવી. ભગવાનના અધિષ્ઠાયક આ જગ્યા છોડવા તૈયાર નહીં. ત્યાં જ જગ્યા ખરીદી, નાની દેરી બાંધી. ફરતે કોટ બાંધ્યો. ડેલે તાળું વસાય તેવી સલામતી બનાવી, ચાવી આદિવાસીઓને સોંપી. વરસે એકવાર સાલગીરી પ્રસંગે આપણા શ્રાવકો બસ ભરીને ત્યાં આવે. આદિવાસી પ્રજા માટે તો જાણે મેળો ભરાય. એમને ઘઉં, ગોળ ને ઘી આપી દઈએ. દેરાસરની પાસે જ ઊંચાં ઝાડ નીચે પથ્થરો અને લાકડાનાં ચૂલાં પર સાલગીરીનો બાટ રંધાય. નાના છોકરડાઓને બિસ્કુટ-ચૉકલેટ મળે. પ્રભુજીને ધજા ચડે. પૂજારી નાચે. સંઘના ભાઈઓ નાચે. પછી દેરાસરની બહારનાં મેદાનમાં આદિવાસીઓ નાચે. બેંડવાજા નહીં. તેમનો બુંગિયો. ગરબાની જેમ મોટું સર્કલ બનાવી એક સરખા પગલે ઘૂમે. આગળપાછળ ડોક ફરતી હોય. હાથથી હાથ ભીડાયા હોય પરસ્પર. વચ્ચે એમનો કીંગ માસ્ટર અસ્સલ આદિમ ભાષામાં બરાડતો હોય કોઈ ગીત. નવું જ દેશ્ય. એના શબ્દો સાથે બધા જ જુસ્સામાં આવે. બુંગિયો ટીપાય. હાકલા પડતા
હોય તેમ સાદ ઊંચો થાય. ગોળ ફરતીમાં આદિવાસીનાં પગલાં ધમધમ ફરતા જાય. એકબીજાના ખભે હાથ મીલાવીને એ નાચે. એક પગ ઉછાળે. પછી બીજો ઉછાળે. કૉરિયોગ્રાફી વગરનો કૉરસડાન્સ. બધાની ડોક એક સરખી ઝૂલે. દેહ મુદ્રાનો એક જ લય તરી આવે. ઝડપ વધે. બુંગિયો ગાજે. આખું ટોળું એક અવાજે હો, હો, હો કરે. એમના સૌન્દર્યવિહોણા ચહેરા પર મારા પ્રભુની વધાઈનો હરખ ચમકે છે તે જોઈ અપાર સંતોષ થાય.
અમને આ સાલગીરી વિકરણી નજીકનાં આંજણી ગામમાં જોવા મળી. બપોરે મોડું થઈ ગયું હતું તેથી એક આદિવાસીનાં ઘરમાં રોકાયા. અમને મળેલું મકાન (ઝૂંપડું જ વળી.) સૌથી સારું હતું. જમીન પર છાણ લીધેલું. છાપરે ઘાસ બીછાવી તેની પર નળિયાં. મોટા થડનો સ્લેબ. નાના થડના પીલર, બારીનાં નામે મીંડું. પથ્થરોની થપ્પી કરીને તેમાં ચીકણી માટીનો લેપ ભરેલો તે ભીંત. હવા આવે નહીં. ગરમીમાં શેકાઈ જવાય. બે ઓરડા હતા. એકમાં પાણિયારું હતું. સૂવાનો ખાટલો હતો. બીજામાં કીચન. એક ચૂલો. રાખ વળેલી હતી. ખૂણામાં મોટી કોઠી. તેમાં ધાન ભરેલું. ઉપર શીકું ટીંગાડેલું. આ લોકો માંસ ખાય, દારૂ પીએ ને કેટલાય ઘોર પાપો આચરે તેવું યાદ આવતા કમકમાં છૂટ્યા. સાંજે તો વિહાર કરી લીધો.
જંગલ અને હરિયાળી સુંદર હોય છે. તેમાં નોખા તરી આવે તેવા મહાવૃક્ષો પણ ઘણા. વિકરણી જતા રસ્તામાં એક મોટું ઝાડ જોયું હતું. ખૂબ જ ઊંચું હતું. આંજણી પાસે આમ્રવૃક્ષ હતું. સજાવી ધજાવીને રાખ્યું હોય તેવું સુડોળ, સાંજે સ્કૂલમાં ઉતર્યા હતા તેની પાછળ ઉત્તુંગ ઝાડ હતું. આશરે પચીસેક ફૂટ પછી તો એનો પર્ણવિભાગ શરૂ થતો હતો. ચોખ્ખી હવા. તદ્દન શાંત માહોલ. અપાર વનરાજી.
આપણા પૂર્વજો આવાં ગામડાઓમાં રહ્યા છે. આપણે ગામડાના મુખી બનીને રહીએ. આદિવાસીઓ ધાન અને શાકભાજી વેંચવા આવતા. આપણે તેમને કપડું, વાસણ આપતા. આજે શહેરમાં આપણને પૈસા મળે છે એટલે ગામડાં ખાલી થઈ ગયા. આદિવાસીઓ ત્યાં જ રહ્યા છે. હવે એ લોકો દેરાસરો તોડીને ચોરી કરે છે, આપણા બંધ મકાનોમાં ઘરફોડી થાય છે, જે મળ્યું તે ઉપાડી જાય છે. આદિવાસીઓની વચ્ચે આપણાં જૂનાં ઘરો અને આપણાં દેરાસર સલામત નથી. આ હકીકત કબૂલવી જ જોઈએ.
(વિ. સં. ૨૦૬૦)
| SR No. | 009104 |
| Book Title | Sadhu to Chalta Bhala 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamrativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 1 MB |