________________
પંખીનો સાક્ષીભાવ
ઘરની બહાર મોટું ઝાડ છે. રોજ સાંજે પંખીઓ ટોળે વળે છે. તેમને ઘરની બારીમાં ડોકિયું કરવાનું ગમતું નથી. બલ્ક, બારી પાસે હું ઊભો રહું તો એ દૂર ઊંડી જાય છે. પંખીને મારામાં રસ નથી. પંખીને મારો ડર છે. પંખીને હું કામ નથી લાગતો. પંખીને મારા વિના ચાલે છે. પંખી જગ્યું ત્યારથી માંડીને આજ સુધીમાં એ પંખીની જિંદગીમાં મારો કોઈ ફાળો નથી, એની રીતે એ જીવે છે. મારી આસપાસ રહેતા માણસો માટે મારે આ પંખી જેવા બનવું જોઈએ. એ બધા રોજ દેખાય છે. એમને રોજ જોવા જ પડે છે. મારી માટે એ કામ-ના નથી અને મારી માટે એ નકામા નથી, એમની જગ્યા પર એ છે. મારી જગ્યા પર હું છું. પંખીને પોતાનો માળો અને પોતાનું આકાશ ગમે છે. આ સિવાય તેને બીજે કશે જવું નથી ગમતું. પોતાનો માળો શોધી લે છે. મારે મારું ઘર અને મારા કામકાજ સિવાય બીજી કોઈ બાબતોમાં માથાં મારવાનાં નથી. મારું પેટ ભરાય તેટલી મહેનત કરવા સિવાયની ભાંજગડમાં મારે નથી પડવું. બીજા લોકો ભૂલ કરે છે તેની ટીકા કરવાની જવાબદારી મારી નથી, બીજા લોકોને મારાથી વિશેષ મોટાઈ મળે તેનાથી મારે જલવાનું હોય જ નહીં. મારો માળો તે જ મારું સુખ. એને જે મળ્યું તેને મારે શું લાગેવળગે ? મને એ નડતો હોય જ તો હું એનાથી અળગો રહું. ડર નહીં પણ સાવધ રહું. મને એ મૂરખ સમજતો હોય તો ભલે સમજતો. એની હોશિયારી રહેશે એની પાસે. એની માન્યતાને લીધે મારું જીવન કે મારો સ્વભાવ ઘડાય નહીં. મારી માટે બીજા લોકો પારકા છે. મારે એમની સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. મારા ઉપકારી ન હોય તેવા લોકો સાથે મારે ઝાઝો વહેવાર રાખવાનો નથી. જેમને મળ્યા વગર ચાલે છે તેમને ભાવ આપીને મારે મારો સમય બગાડવાનો હોય નહીં. જો કે હું સ્વાર્થી નથી. મારા જ કૂવામાં ડૂબકી મારનારો દેડકો નથી, હું. મારી નજર સૌની સામે છે. મને જોનારા ઘણા છે તો મને દેખાનારા પણ ઘણા છે. મારી માનસિકતા એકદમ સ્પષ્ટ છે. કામ વિનાના મોટા લોકો વિશે પણ મારે વિચારવાનું નથી. બજારમાં થઈ રહેલી જબ્બર
ઉથલપાથલની ચર્ચા કરીને હાથમાં કશું આવવાનું નથી. વાસ્તુ મારે એની ચર્ચામાં નથી જ પડવું. મને જે મળ્યું છે તેનો મને સંતોષ છે. મને મળ્યું છે તે મારી જ મહેનતનું પરિણામ છે. બીજાનું છીનવીને મેં મારું ઘર જમાવ્યું નથી. બીજાને ધક્કો મારીને મેં મારી જગ્યા બનાવી નથી. મેં મેળવ્યું તે મારી ડાળ પર પહોંચ્યું છે. મેં મેળવેલી જગ્યા સાથે મારી કાર્યક્ષમતા જોડાયેલી છે. મારી ભૂખ મર્યાદિત છે. મારી ઉડાન ગગનવિહારી છે. મારી પાંખોમાં વાદળો અને હવાઓ સમાય છે. મારે તો મારાં જ ભાગ્યમાં રમવાનું છે. મારી માટે મારા સિવાય બીજું કોઈ ધ્યાનપાત્ર નથી. મારે વિચારવાનું હોય કેવળ મારી માટે. મારે તો ફક્ત મારી જ બાબતની ચિંતા રાખવાની હોય. મારી સાથે બીજા કોઈનો વહેવાર કેવી રીતનો છે તે મારે જોવાનું નથી. મારે તો મારો વહેવાર જ સંભાળવાનો છે. મને પંખીનો સ્વભાવ ખૂબ ગમ્યો. પંખી માણસ સાથે વાત કરતું નથી. પંખી માણસની સાથે ભળતું નથી. પંખી માણસથી દૂર રહે છે. પંખી પોતાની દુનિયામાં મસ્ત રહે છે. પંખીની દુનિયા નાની અને નિર્દોષ છે. મારી દુનિયા અટપટી છે. મારી દુનિયામાં સરળતા હોય. મારી દુનિયામાં અપેક્ષાઓનો મોટો બોજો ન હોય. આખા ગામની ચોવટ મારે કરવાની ના હોય. મારી પાસે ઓછા લોકો આવે તો મને ચાલતું હોય. મારી સાથે રહેનારા પર મને સંપૂર્ણ અને સાચુકલો વિશ્વાસ હોય. મારા નાનકડા પરિવારની બહાર મારી નજર ન હોય. સ્પર્ધા ન હોય. મારી સાથે મારો આત્મસંતોષ હોયમારી પાસે મારો આત્મવિશ્વાસ હોય. મને બીજાથી દૂર રહેવાનું ગમતું હોય. મને પોતાનો ટહુકો વેરતા આવડતું હોય. મારું જગત કલબલાટથી ભર્યું ભર્યું હોય. માણસો વિના જીવીને પંખી સુખી રહે છે તેમ પારકી પંચાત વિના હું નિરાંતે જીવી શકું તો ભયો ભયો.