Page Text
________________
પ્રતિભાવ અને પ્રત્યાઘાત
સ્ટીફન કોવીનું વિશ્વપ્રસિદ્ધ પુસ્તક છે. સફળ થવાના નહીં પરંતુ સારા બનવાના સાત મુદ્દાની તેમાં ચર્ચા છે. કરોડો બુક્સ વેંચાઈ છે. વેંચાયા કરે છે. હમણા એમનું નવું પુસ્તક આવ્યું છે. એમાં આઠમી આદતની ચર્ચા છે. આ વિચારકની રજૂઆત એક મુખ્ય પાયા પર ઊભી છે.
તમારી સાથે જે બને છે તે બધા સાથે બને છે. તમે જે કરો છો તે બધા કરે છે. તમે બીજાથી અલગ નથી પડતા. તમારી તે કમજોરી છે. તમે વાતમાં આવી જાઓ છો. તમે પ્રભાવમાં ખેંચાઈ જાઓ છો. તમારે નવેસરથી તમારું ઘડતર કરવાનું છે.
- તમારી સમક્ષ કોઈ પ્રસંગ આવે છે. તમે તરત પ્રતિભાવ આપો છો. તમે ગાળ સાંભળી અને તરત તમે ગુસ્સો કર્યો. તેમને માર પડ્યો અને તરત તમે સામો હુમલો કર્યો. તમને નિષ્ફળતા મળી અને તરત તમે બહાનાબાજી શરૂ કરી, તમને સફળતા મળી અને તરત તમે પાર્ટી આપી દીધી. તમારી સમક્ષ સંયોગ આવે. તમે એનો પ્રતિભાવ આપી દો. આ ચીલાચાલુ પદ્ધતિ છે. સ્ટીવન કોવી કહે છે તમારી સમક્ષ સંયોગ આવે છે અને તમે તેનો પ્રતિભાવ આપો છો આ બે વાક્યની વચ્ચે ખાલી જગ્યા હોય છે. તમે ત્યાં ઊભા રહીને વિચારી શકો છો. તમે પ્રતિભાવ આપતા પહેલાં અટકી શકો છો. તમે એ ખાલી જગ્યાને શોધવાની આદત પાડો. ગાળ સાંભળી અને ગુસ્સો આવવાનો છે. આ બે વાત છે. ગાળ સાંભળી એ તાજો ભૂતકાળ છે. ગુસ્સો આવવાનો છે. આ નજીકનો ભાવિકાળ છે. આ બંનેની વચ્ચે એક વર્તમાનક્ષણ આવે છે. તમે આ ક્ષણને મળતા નથી. તમે આ ક્ષણને સમય આપતા નથી. તમારું ધ્યાન આ ક્ષણ પર કેન્દ્રિત થતું નથી. તમે આ ક્ષણને ગુમાવી દો છો. તમે આ ક્ષણ પર અટકીને સાવધાનીથી વર્તી શકો છો. તમારા પ્રતિભાવ પર તમારો કાબુ ન હોય તો તે તમારી કમજોરી બની જાય છે. તમને જે સૂઝયું તે તમે બોલી નાંખો એ પ્રતિભાવ
નથી, એ તો પ્રત્યાઘાત છે. તમે ગાળ સાંભળ્યા પછી વિચારો કે આ માણસને જવાબ આપવાનો અર્થ નથી તો તમારો પ્રતિભાવ બદલાશે. પછી એ પ્રત્યાઘાત નહીં, એ કેવળ પ્રતિભાવ હશે. તમે ગાળ સાંભળ્યા પછી વિચારો છો કે આ માણસને જવાબ આપીશું તો એ સુધરવાનો નથી. તમે ટાળી દો છો. આ પ્રત્યાઘાત નથી. આ પ્રતિભાવ છે.
તમારી સામે અણગમતી વાત આવે છે. તેનો જવાબ આપતા પહેલા તમે તમારી રીતે સાચવી સંભાળીને બોલવાનો આશય જાળવી રાખો છો. આવું બનશે તો પ્રતિભાવ આવશે. તમે તરત જ વળતો જવાબ આપી દેશો તો એ પ્રત્યાઘાત હશે. તમારી પાસે ધીરજ હશે તો તમે પૂર્વતૈયારી કર્યા બાદ રજૂઆત કરશો. તમે ડર્યા વિના આક્રમણ કરો તે પ્રત્યાઘાત છે. તમે ડરતા નથી પરંતુ સાચવીને રજૂઆત કરો છો તો એ પ્રતિભાવ બની છે. તમારું રિએક્શન વિચાર્યા વગરનું હોય તો એ પ્રત્યાઘાત છે. તમારું રિએક્શન વિચારપૂર્વકનું હોય તો એ પ્રતિભાવ છે.
કે ૮૩
૮૮
| SR No. | 009096 |
| Book Title | Mara Mangamta Vicharoni Diary |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamrativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 54 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Literature |
| File Size | 1 MB |