________________
શ્રી ઉવસગ્ગહર સ્તોત્ર અર્થ - ભાવાર્થ... |
આ સ્તોત્રમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનની સ્તુતિ છે. પરમાત્માની ભક્તિ કરતાં હૃદયના અતલ ઊંડાણમાંથી હૃદયના ભાવને, શ્રદ્ધાને, ભક્તિને વાચા આપતાં જે શબ્દો સ્કૂતિ થાય તે સ્તોત્ર' કહેવાય છે. સ્તોત્રના શબ્દ દ્વારા ભક્તનો પ્રભુ પ્રત્યેનો અહોભાવ, આદરભાવ વ્યક્તિના અહંભાવને ઓગાળે છે. બાળક જેવી સરળતા, નમ્રતા પ્રગટાવે છે. સરળતા જ ધર્મનો પાયો છે. સરળ હૃદયમાં જ ધર્મ વાસ કરે છે અને ધર્મના પ્રભાવે અશુભકર્મનાશ પામે છે.
બાળક પોતાની મા સાથે ભાવનું તાદાત્મય અનુભવે છે. માતાના હૃદય સાથે બાળકના હૃદયતારનું અનુસંધાન હોય છે. બાળકના સમગ્ર અસ્તિત્વ, ભાવ અને શ્રદ્ધાના કેન્દ્રમાં મા હોય છે. મા મારું રક્ષણ કરે છે, ર્મા મારું પાષણ કરે છે, ર્મા મારા શરણરૂપ છે. બાળકની આવી શ્રદ્ધાના કારણે જ બાળક જ્યારે મુશ્કેલી, તકલીફ, બીમારી કે કોઈ પણ પ્રકારના ભયથી ભયભીત બની જાય ત્યારે મા ને યાદ કરે છે, મા ને પોકારે છે. તેના રોમરોમથી માનો પોકારનાદ ગુંજવા લાગે છે.બાળકની જેમ સાધક પોતાના શ્રદ્ધાના કેન્દ્ર સ્થાનીય ભગવાનને પોકારે છે,તે પોકારના શબ્દ જ સ્તોત્ર કહેવાય છે. પરમાત્માની કરૂણા,વાત્સલ્ય અને પ્રેમસભર સ્વરૂપનું, તેમના ગુણોનું સતત સ્મરણ અને તે સ્મરણનું માહભ્ય બતાવતા જે ભાવો,જે શબ્દો ભક્તના હૃદયમાં ઊઠે તે “સ્તુતિ' કહેવાય છે.
વહેલી સવારનું ખુલ્લુમા ભર્યું વાતાવરણ તન મનને તાજગી આપે છે. સમુદ્રનો નિર્દભ ધ્વનિ અંતરધ્વનિને ઝંકોરે છે. વરસાદ વરસી ગયાં પછીનું નિરભ્ર આકાશ મનને પ્રસન્નતાથી ભરી દે છે. તેમ પ્રભુની સ્તુતિ તન-મન અને આત્માને અપૂર્વ શાંતિ અને અભૂત પ્રસન્નતા આપે છે. ચિત્ત પ્રભુમય બને, પરમાત્મામાં તન્મય અને તલ્લીન બની જાય ત્યારે અંદરથી એક ધ્વનિ ઉત્પન્ન થાય છે. તે ધ્વનિ સાથે નાભિનો નાદ ભળે,નાદ સાદ બને અને તે સાદ શબ્દ બની સ્તુતિ રૂપે પરિણમે છે.શબ્દના સહારે હૃદયના સ્પંદનો બહાર સરી જાય છે. હૃદયમાં ઉભરાયેલી ભક્તિ સ્તોત્ર બની શબ્દરૂપે બહાર વહે છે.
મહામના માનવી અન્યનું દુઃખ જોઈ ન શકે ત્યારે તેનું અંતર પ્રભુને પોકારે છે.
=
C 10