________________
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
• સૂત્ર - ૫૨૧ થી ૫૨૪
(૫૨૧) દુઃખથી યુક્ત અને કલેશમય મનોવૃત્તિવાળા આ જીવનું નરક સંબંધી પલ્યોપમ અને સાગરોપમ આયુ પણ સમાપ્ત થઈ જાય છે, તો કે જીવ ! મારું આ મનોદુઃખ તો છે જ કેટલું ?
(૫૨૨) મારું આ દુઃખ દીર્ઘકાળ સુધી રહેવાનું નથી. કેમકે જીવોની ભોગતૃષા અશાશ્વત છે. જો તે આ શરીરથી તૃપ્ત ન થઈ, તો મારા જીવનના અંત સમયે તે અવશ્ય મટી જશે.
૨૩૨
(૫૨૩) જેનો આત્મા આ પ્રકારે નિશ્ચિત હોય છે, તે શરીરને તો છોડી શકે છે, પણ ધર્મશાસન છોડી શકતો નથી. આવા પ્રતિજ્ઞને, વેગપૂર્ણ ગતિથી આવતા વાયુથી અવિચલિત મેરુ પર્વતવત્ તેની ઇંદ્રિયો અવિચલિત રહે છે.
-
(૫૨૪) બુદ્ધિમાન મનુષ્ય આ પ્રમાણે સમ્યક્ વિચારી, વિવિધ પ્રકારના લાભ અને તેના ઉપાયોને વિશેષરૂપે જાણીને, ત્રણ ગુપ્તિથી ગુપ્ત થઈને જિનવચનનો આશ્રય લે છે, તેમ હું કહું છું.
♦ વિવેચન - ૫૨૧ થી ૫૨૪
એ પ્રમાણે છે, તો દુઃખ ઉત્પન્ન થયાં પછી આમ વિચારીને દીક્ષા ન છોડે, તે કહે છે - નરકને પામેલ જીવો * * * એકાંત કલેશ પામે છતાં નરકનું પલ્યોપમ કે સાગરોપમ આયુનો પણ ક્ષય કરે છે, તો પછી મને આ સંયમની અરતિથી નિષ્પન્ન મનોદુઃખ કેટલું
માત્ર છે?
--
વિશેષથી આ જ કહે છે - મને આ સંયમમાં અરતિજનિત દુઃખ લાંબે કાળ રહેવાનું નથી, કેમકે પ્રાયઃ વિષયતૃષ્ણા યૌવનકાળમાં જ રહેનારી છે અથવા વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ મનમાં તો આ તૃષ્ણા રહેવાની જ છે, તો પછી ખોટી આકુળતાથી શો લાભ ? મૃત્યુ સાથે તે મટી જ જશે.
આનું જ ફળ કહે છે - જે સાધુનો આત્મા ઉક્ત વિચારણાથી દૃઢ થઈ જાય, તે પોતાના દેહનો ત્યાગ કરશે પણ ધર્માજ્ઞાને નહીં છોડે. તેવા ધર્મમાં નિશ્ચિત સંયમ સ્થાનથી ચલિત થતાં નથી. . X-X
હવે ઉપસંહાર કરતા કહે છેઃ- આ પ્રમાણે અધ્યયનમાં કહેલ દુષ્મજીવિત્વ આદિને આરંભથી અંત સુધી યથાવત્ વિચારીને સમ્યગ્ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય સમ્યગ્ જ્ઞાનાદિનો આય અને તેના સાધન પ્રકાર એવા કાળ, વિનય આદિ ઉપાયોને અનેક પ્રકારે જાણીને, ત્રણ ગુપ્તિ અને યથાપ્રવૃત્તકરણથી ગુપ્ત થઈને અરહંત ઉપદેશમાં યથાશક્તિ ક્રિયાપાલન રત થાય. જેનાથી તે મોક્ષને પામે છે.
ચૂલિકા - ૧
Jain Education International
મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ
નો ટીકા સહિતનો અનુવાદ પૂર્ણ
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
