________________
૧૬૦
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ લૌકિક - કુપ્રવચનમાં કહે છે. જેમકે અર્થનું મૂળ લોભ છે, ક્ષમા કામનું મૂળ છે આદિ - ૪ - આ બધાં પરસ્પર વિરોધી છતાં જિનવચનાનુસાર કુશળબુદ્ધિના યોગથી વ્યવહારથી ધમદિ તત્વના સ્વરૂપને વિચારવાથી કે નિશ્ચયથી જોતાં પરસ્પર અવિરોધી થાય છે. તેમાં પહેલાં વ્યવહારથી અવિરોધ બતાવે છે -
(૨૬૫) જિનવચન યથાવતુ પરિણત થતાં અવસ્થા ઉચિત વિહિત અનુષ્ઠાનથી દર્શનાદિ શ્રાવક પ્રતિમાં સ્વીકારમાં નિરતિચાર પાલનથી ધર્મ થાય છે. કેમકે સ્વચ્છ આશય પ્રયોગ અને પુન્યબળથી તેમ કહ્યું. ઉચિત સ્ત્રીના સ્વીકારની અપેક્ષાથી વિગ્રંભથી કામ છે. હવે નિશ્ચય
(૨૬૬) નિરતિચાર ધર્મનું ફળ મોક્ષ છે. શું વિશિષ્ટ છે ? તે નિત્ય, અનન્યતુલ્ય, પવિત્ર, બાધવર્જિત છે. તે ધર્માર્થે મોક્ષની કામના કરતા સાધુઓ છે તેથી “ધર્માર્થકામા” એમ કહ્યું. હવે તેને જ દેટ કરે છે
(૨૬) જન્માંતરલક્ષણ પરલોક, જ્ઞાનદર્શન યાત્રિ રૂપ મોક્ષમાર્ગ છે જ નહીં. મોક્ષ - સર્વકર્મક્ષયરૂપ. તેવું અવિધિજ્ઞો કહે છે. તેનો ઉત્તર આપે છે - પરલોક આદિ છે જ. વીતરાગ વચન સત્ય છે, પૂર્વાપર અવિરોધી છે, પ્રવર છે. તે બીજે ક્યાંય નથી. - x- કંઈક સ્પર્શ નિયુક્તિ કહી. હવે બીજા સૂત્રનો અવસર છે. તેનો આ સંબંધ છે. અનંતર સૂત્રમાં નિગ્રન્થની આચાર - ગોચરા કથા કહી. હવે આને જ ગુરુતાથી કહે છે. કપિલાદિ મતમાં ઉક્ત આચાર ગોચર નથી. લોકમાં તેનું આચરણ અતિદુષ્કર છે. આ વિપુલમોક્ષ હેતુત્વથી સંયમ સ્થાનને સેવે છે, જે જિનમત સિવાય બીજે ક્યાંય હતો નહીં અને હશે પણ નહીં.
• સૂત્ર - ૨૩૧, ૨૩૨ -
બાળક હોય કે વૃદ્ધ, રોગી હોય કે નિરોગી, બધાં મુમુક્ષુ એ જિનગુણોનું પાલન ખાંડ અને રૂટિત રૂપે કરવું જોઈએ. તે ગુણો જે પ્રકારે છે તે પ્રકારે મારી પાસેથી સાંભળો. ઉક્ત આ ચારના અઢાર સ્થાનો છે. જે આજ્ઞ સાધુ આ અઢારમાંના કોઈ એક સ્થાનને પણ વિરાધે છે, તે નિભ્યતાથી ભ્રષ્ટ થઈ જાય છે.
• વિવેચન - ૨૩૧, ૨૩૨ -
જે દ્રવ્ય • ભાવ બાળપણાથી વર્તે છે તે ક્ષુલ્લક, દ્રવ્ય ભાવ થકી વૃદ્ધ તે અબાલવૃદ્ધ કહા. વ્યાધિવાળા કે વગરના તે સરોગી અને નીરોગી, તેઓમાં અહીં કહેવાનાર જે ગુણો અખંડ અને અસ્ફટિત છે. અખંડ - દેશ વિરાધનાના ત્યાગથી, અકુટિત - સર્વ વિરાધનાના ત્યાગથી. આ ગુણો અગુણના પરિહારથી અખંડ અને અફૂટ થાય છે. તેથી અગુણો કહે છે - તે ૧૮ અસંયમ સ્થાનો છે, જેને આશ્રીને અજ્ઞો તેના સેવનથી અપરાધને પામે છે. કઈ રીતે અપરાધ કરે? તેનાથી અન્યતર સ્થાનમાં વર્તતા પ્રમાદથી નિગ્રન્થભાવ થકી નિશ્ચયનયથી સાધુતાથી દૂર થાય છે. આ જ અર્થને સૂત્ર સ્પર્શ નિયુક્તિ વડે સ્પષ્ટ કરે છે -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org