________________
૫/ ૧ / ૧૫૦ થી ૧૫૬
૧૪૫ વિધિ સૂત્રાર્થમાં કહી છે. ચાખ્યા પછી સાધુને પ્રાયોગ્ય જાણે તો ગ્રહણ કરે, અગ્રાહ્ય હોય તો ન લે.
કદાચ ઘણું ખાટું હોય, અન્યચિત્ત આદિ કારણે ગ્રહણ થઈ જાય, તેને શરીરને અપકારક જાણીને ધર્મશ્રદ્ધાથી ન પીએ. બીજાને પીવા પણ ન આપે. અહીંરત્નાધિકને પણ આપવાનો નિષેધ જણાવ્યો. હવે તેને પાઠવવાની વિધિ કહે છે - એકાંતમાં જઈને ચક્ષુ વડે દગ્વદેશાદિ જોઈને. રજોહરણ વડે થંડિલભૂમિ પ્રમાજીને, ત્વરા રહિત અને ત્રણ વખત “વોસિરે' બોલીને પરિઠાપના કરે. પરઠવ્યા પછી વસતિમાં આવીને ઇર્યાપથ પ્રતિક્રમે. આ બહાર જઈને આવતા નિયમકરણ સિદ્ધ પ્રતિક્રમણ છે, બહાર ગયા સિવાય પરઠવે તો પણ પ્રતિક્રમણનો નિયમ જણાવેલ છે.
• સુત્ર - ૧૫૭ થી ૧૬૧ -
(૧૫) ભિક્ષાર્થે ગયેલ સાધુ કદાચિત આહારનો પરિભોગ કરવા ઇચ્છે તો પ્રાણુક કોઇક કે ભિતિમૂલનું પ્રતિલેખન કરીને (૧૫૮) તે મેધાવી મુનિ અનુજ્ઞાપૂર્વક કોઈ આચ્છાદિત અને સંવૃત્ત સ્થળમાં પોતાના હાથને સારી રીતે પ્રમાજી, ત્યાં તે સંયત ભોજન કરે. (૧૫૯) ત્યાં તે ભોજન કરતો, આહારમાં ગોટલી, કાંટા, તૃણ, કાઠ, કાંકરા કે બીજી કોઈ તેવા પ્રકારની વસ્તુ હોય (૧૬) તેને બહાર કાઢીને કે નહીં, મખમાંથી ઘૂંકીને ન ઉકે, તેને હાથમાં લઈને એકાંતમાં ચાલ્યો જાય. (૧૧) અને એકાંતમાં જઈને આત્તિ ભૂમિને પ્રતિલેખીને જણાપૂર્વક પરઠની દે, પરઠવ્યા પછી સ્વસ્થાને આવી પ્રતિક્રમણ કરે.
• વિવેચન - ૧૫૭ થી ૧૬૧ -
એ પ્રમાણે અન્ન-પાન ગ્રહણ વિધિ જણાવીને ભોજનવિધિ કહે છે - કદાચિત બીજા ગામે પ્રવેશતા ભોજન કરવાને ઇચ્છ, પાનક આદિની તૃષાથી અભિભૂત થયેલો સાધુ ત્યાં વસતિના અભાવે શૂન્ય મઠ આદિ હોય કે કોઈ ભીંતનો એક ભાગ હોય, ત્યાં ચક્ષુ વડે જોઈને અને રજોહરણથી પ્રમાર્જીને બીજાદિ રહિત ભૂમિ જોઈ, ત્યાં વિશ્રાંતિ માટે ત્યાંના સાગારિક પરિહારથી તેના સ્વામી પાસે તે મેધાવી સાધુ અનુજ્ઞા લઈને,
ત્યાં કોષ્ઠકાદિમાં ઉપયુક્ત થઈને સાધુ ઇર્યા પ્રતિક્રમણ કરીને પછી મુખવસ્ત્રિકાથી વિધિપૂર્વક કાયાને પ્રેમાજીને ત્યાં રાગ-દ્વેષને દૂર કરીને ખાય. ત્યાં કોષ્ઠક આદિમાં ખાતા એવા સાધુને ઠળીયો કે કાંટો આદિ કોઈ ગૃહસ્થના પ્રમાદ દોષથી આવી જાય તો - x x- તે ઠળીયા વગેરેને હાથેથી જ્યાં - ત્યાં ન ફેંકે. મુખ વડે થુંકે નહીં. જેથી વિરાધના ન થાય, પણ પૂર્વે દશવિસ્લ વિધિ મુજબ એકાંતમાં જઈને પરઠવી દે.
• સૂત્ર - ૧ર થી ૧૦૧ -
(૧૬) કદાચિત ભિક્ષુ વસતિમાં આવીને ભોજન કરવાને ઇચ્છે તો પિંડપાત સહિત ચાવીને ભોજન ભૂમિનું પ્રતિલેખન કરે. (૧૬૩) વિનયપૂર્વક વસતિમાં પ્રવેશીને ગુરુની સમીપે આવે અને મુનિ કયપિથ 26/10
www.jainelibrary.org
Jain Law
e
rnational
For Private & Personal Use Only