Page Text
________________
૪ | - | ૩૨
૧૦:
મનના ખંડન માટે છે. હવે બીજો પ્રયોગ કહે છે - ખલુ શબ્દ વિશેષણના અર્થવાળો હોવાથી કોઈ અંશે આત્મા દેહ તથા ઇંદ્રિયોતી જૂદો છે. ઇંદ્રિયોથી કોઈ પદાર્થ જાણ્યો હોય તે ઇંદ્રિય નાશ થવાથી પણ સ્મરણ થાય છે. *X*X* X- ઇંદ્રિયના ઉપલબ્ધિપણાની શંકા નિવારવા કહે છે -
ભવ્ય ૩૯, ૪૦
વિવેચન
ઇંદ્રિયો ફક્ત દેખાવમાં જ લબ્ધિવાળી નથી. શા માટે? ઇંદ્રિયો નાશ થાય ત્યારે વિષયનું સંસ્મરણ રહે છે. જેમ કોઈ અંદર થયેલાને પૂર્વે દેખેલા વિષયો યાદ આવે છે. ઇત્યાદિ - ૪ - ઇંદ્રિયો દેખનારી નથી. પણ દેખનાર આત્માને સહાયક છે, આ રીતે એક પ્રકારે અન્યત્વ દ્વાર કહ્યું. હવે અમૂર્તદ્વારનો અવસર છે. - જીવ અમૂર્ત છે. દ્રવ્યેન્દ્રિય વડે તે ગ્રહણ કરાતો નથી. વળી તે અચ્છેધ, અભેધ, અરૂપત્વ છે અને સ્વભાવથી આત્મા અનાદિ અમૂર્ત પરિણામ પણે છે.
૪૧, ૪૨ વિવેચન
-
આ ભાષ્ય
અવધિજ્ઞાની આદિથી પણ આત્મા સાક્ષાત્ અગૃક્ષમાણ છે તેને સત્યવક્તા સર્વજ્ઞ વીતરાગના વચનથી જાણવો. તે લોકમાં અમૂર્તત્વથી પ્રસિદ્ધ છે. આદિ શબ્દથી વેદ સિદ્ધાંત લીધો. આ રીતે જીવ અમૂર્ત જાણવો. અમૂર્ત કહ્યો, હવે નિત્યત્વદ્વાર કહે - ત્ર - જીવ નિત્ય છે. અહીં બૌદ્ધ મતનું ખંડન કરવા કહે છે - જીવ અવિનાશી છે. - ૪ - ૪ - ‘પરિમિતિકાલીન જીવ' ના મતના ખંડન માટે કહ્યું - જીવ શાશ્વત છે. એટલે સર્વકાળ રહેનારો છે. - -*-*• હવે બીજા હેતુ બતાવે છે -
છે -
. A ૪૩, ૪૪ - વિવેચન
-
B
સંસાર એટલે સંસરણ થવું. તે જ નારક છે, તે જ તિર્યંચ છે. જીવ નિત્ય છે. હું કરું છું, મેં કર્યું, હું કરીશ એ ત્રિકાળ વિષય સંબંધી જે આલોચના છે, તેથી આત્મા નિત્ય છે. પ્રત્યભિક્ષા ભાવથી બધાંને જાણીતું છે. તે અભેદગ્રાહી નિત્ય છે. આ ત્રિલોકદર્શી તીર્થંકરનો મન છે. આ જ પરમાર્થ નથી. તે જ બતાવે છે - જેમ લોકમાં કહે છે કે - જેને શસ્રો છેદી શક્તા નથી, તે જીવ અક્ષય છે ઇત્યાદિ વેદ - શ્રુતિના વચન પ્રમાણ છે. તેથી જીવ નિત્ય થયો. તે અપ્રચ્યુત અનુત્પન્ન સ્થિર એક સ્વભાવવાળો છે. પરંતુ જૈન મતાનુસાર આ વચન ન્યાય વિરુદ્ધ છે. કેમકે તે માનતા સંસાર ભ્રમણના વ્યવહારને વિચ્છેદ થઈ જશે. તેથી આગળ કહેશે કે - જીવ સ્યાત્ નિત્ય ઇત્યાદિ રૂપ છે. અર્થાત્ દ્રવ્યે અપેક્ષાથી નિત્ય, પર્યાય અપેક્ષાથી અનિત્ય છે. - ૪ - ૪ - આ પ્રમાણે અન્યત્વ આદિ ત્રણ ગાથાનું વ્યાખ્યાન કરીને અધિકૃત ગાથાની વ્યાખ્યા કહે છે - ♦ ભષ્ય ૪૫, ૪૬ વિવેચન
Jain Education International
કારણનો અવિભાગ એટલે જેમ કપડું બનાવવામાં તંતુ કારણ છે, તેમ જીવને ઉત્પન્ન કરનારું કારણ નથી. તથા કારણના અભાવે કારણના અવિનાશથી જીવનું નિત્યત્વ જાણવું. - x - x - આકાશ પટના અનુમાનથી, અહીં અનુમાન શબ્દ દૃષ્ટાંત વચન છે. (વિશેષ તર્ક-વાદનો અનુવાદ અમે છોડી દીધેલ છે.) હવે બંધના પ્રત્યયના
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009027 |
| Book Title | Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Shrutnidhi Ahmedabad |
| Publication Year | |
| Total Pages | 242 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 5 MB |