________________ અધ્ય-૧, નમસ્કાર નિ - 58 અહીં શિષ્ય પક્ષને આશ્રીને કહે છે - * નિયુક્તિ-૯૫૯ : આલોકમાં સિદ્ધો પ્રતિઘાત પામે અને લોકમાં પ્રતિષ્ઠિત થાય છે, અહીં શરીરનો ત્યાગ કરે છે અને ત્યાં જઈને સિદ્ધ થાય છે. * વિવેચન-૫૯ : કેવળ આકાશારિતકામાં સિદ્ધો પ્રતિખલિત થાય છે. કેમકે ત્યાં ધમસ્તિકાયાદિનો અભાવ છે. ત્યાં તેમનું પ્રતિખલન થાય પણ સંબંધ વિઘાત ન થાય. - X - પંચાસ્તિકાયાત્મક લોકની ઉપર પ્રતિષ્ઠિત ચાય અથ ફરી ન આવવા માટે ત્યાં રહે છે. અહીં - અઢીદ્વીપ સમુદ્રાંતમાં શરીરનો સર્વથા ત્યાગ કરે છે, લોકાણે અસ્પૃશદ્ગતિથી સમય પ્રદેશ અંતરને સ્પર્યા વિના જઈને નિષ્ઠિતાર્થ થાય છે. હવે લોકાંત એટલે શું તે કહે છે - નિર્યુક્તિ -960 - ઈuપાણભારા-શીતાથી ઉપર લોકાંતે એક યોજનમાં અને સવથિસિદ્ધથી 12 યોજને સિદ્ધશિલા છે. * વિવેચન-૯૬૦ : સિદ્ધિ ભૂમિ જેને ઈષતુ પ્રાણુભારા કે શીતા કહે છે. ત્યાંથી લોકાંતમાં ઉંચે એક યોજને, નીચે તીઈ આટલા જ ક્ષેત્રનો અસંભવ છે. સવર્થસિદ્ધ વિમાનથી બાર યોજને તે ભૂમિ છે. સિદ્ધિ એટલે લોકાંત હોમરૂપ, એવું પણ બીજા કહે છે. તેમાં તવ શું તે કેવલી કહી શકે. હવે આના જ સ્વરૂપને વર્ણવતા કહે છે - * નિયુક્તિ -961 - નિર્મળ જળ કણ, હીમ, ગાયનું દુધ અને મોતીના હાર જેવા શેત વર્ણવાળી, ઉત્તાન છગના આકારે સિદ્ધશિલા જિનવરે કહી છે. * વિવેચન-૯૬૧ - 232 આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ/૨ થતાં થતાં અંગુલના અસંખ્યાત ભાગ પ્રમાણ થાય. તે વળી આજ ક્રમ વડે પાતળાપણું દશવિ છે - * નિર્યુક્તિ-૯૬૪ - યોજને યોજને જતાં અંગુલ પૃથકcવની હાનિ થાય છે. તે સિદ્ધશિલા પો માખીની પાંખ કરતા પણ પાતળી થઈ જાય છે. * વિવેચન-૯૬૪ - ગાથાર્થ કહો. વિશેષ વૃત્તિ આ પ્રમાણે - હાનિ પામતાં પામતાં ઘીથી ભરેલા કટોરાના આકાર જેવી તે માખીની પાંછથી પણ પાતળી થાય. આના ઉપરના યોજનના 24 ભાગે સિદ્ધો રહે તે કહે છે - * નિર્યુક્તિ-૬૫ - ઈપwભારા-સીતાના એક યોજનમાં જે ઉપdi એક કોણ છે, તે કોશના છઠ્ઠા ભાગમાં સિદ્ધ ભગવંતની અવગણના કહી છે. * વિવેચન-૯૬૫ - ગાથાર્થ કહ્યો. વિશેષ વૃત્તિ આ પ્રમાણે - એક યોજનના ચાર ગાઉ, ગાઉના છઠ્ઠો ભાગ એટલે યોજનનો ચોવીશમો ભાગ, ત્યાં સિદ્ધો રહે. * નિયુક્તિ-૯૬૬ : 333 ધનખ અને ધનુષ્યનો ઝીને ભાગ લે આ કોશાનો છઠ્ઠો ભાગ કેમકે સિહની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના આ કોરાના છઠ્ઠા ભાગ પ્રમાણ જ હોય. * વિવેચન-૯૬૬ : 333-13 ધનુષ એટલે આ 16 કોશ. તે સિદ્ધોની પરમ અવગાહના વર્તે છે. તેમનો ઉપધાત કે અવગાહનાને હવે કહે છે - * નિર્યુક્તિ૯૬૭ : સીધો સુતેલ, પડખે સુતેલ કે બેઠેલો એટલે કે જે-જે આસને કાળ કરે છે, તે તે જ રીતે સિદ્ધ તરીકે ઉપજે છે. * વિવેચન-૯૬૭ : ચતો, અઘવિનત આદિ સ્થાનથી પડખે રહેલ કે તીર્થો રહેલો અથવા બેઠેલો જે જે પ્રકારે રહેલહોય અને કાળ કરે તે-તે પ્રકારે સિદ્ધ થાય છે. એ પ્રમાણે જ કેમ ? તે કહે છે - * નિયુક્તિ-૬૬૮ : આ ભવથી ભિન્ન આકાર કર્મના વાણી ભવાંતરમાં થાય છે, સિદ્ધને તેવું કોઈ કર્મ નથી, તેથી તે તેવા જ આકારે રહે છે. * વિવેચન-૯૬૮ - સ્વગદિમાં ભવાંતરમાં આ ભવથી જુદી આકૃતિને પામે છે. કેમકે તેવા કર્મના બંધનથી આકાર ભેદ થાય, કર્મ સિદ્ધને તેમ ન થાય. * * * * નિયુક્તિ-૯૬૯ :જે સંસ્થાન આ ભવને છોડતાં ચરમ સમયમાં હોય, તેવો જ આત્મ ઉત્તાનછત્ર સંસ્થિત. હવે પરિધિના પ્રમાણને જણાવે છે - * નિયુક્તિ -962 - 1,42,30,249 યોજન સિદ્ધશિલાની પરિધિ છે. * વિવેચન-૯૬૨ - ગાથાર્થ સુગમ છે. વિશેષ આ - 45 લાખ યોજન પ્રમાણ ક્ષેત્રનું અલા બીજે પરિધિ આધિક્ય પ્રજ્ઞાપનાથી જાણવું, સામાન્યથી આ છે. હવે સિદ્ધશિલાનું બાહુલ્ય જણાવતા કહે છે - * નિયુક્તિ -963 * બહ મધ્યદેશ ભાગમાં નડાઈ આઠ યોજન છે, પછી પાતળી થતાં-થતાં છેલ્લે અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ રહે છે. * વિવેચન-૯૬૩ - મધ્યદેશ ભાગમાં આઠ જ યોજન બાહચ-ઉચ્ચત્વથી છે. પશ્ચિમાંતમાં પાતળી