Agam Satik Part 16 Vipak Aadi Sutro Gujarati Anuwad

SR No.: 009007
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 96
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_vipakshrut
File Size: 1 MB

Page 106

સૂત્ર-પર થી 54 193 198 ઉવવાઈ ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ છે. અતિસૂમવથી બંધ પુદ્ગલોને જાણતા નથી, આ પ્રમાણે નિર્જરાપુદ્ગલો પણ ટાંત-ઉપનય છે. ભગવદ્ કેવલી શા માટે સમવહત થાય છે - આમ પ્રદેશોને દિશામાં પ્રક્ષેપ છે. આ જ વાત સુખે સમજવા બીજા વાક્યથી કહે છે ? કેવલી સમુઠ્ઠાતમાં શા માટે જાય છે ? અપલિકખીણ-સ્થિતિના અક્ષયથી. ક્યાંક અવેદિતા, અનિજિણ પદો પણ છે. તેમાં કવિતા - તેનો રસ ન અનુભવવાથી, મનના - તેના પ્રદેશો જીવપદેશથી ખરી પડ્યા નથી માટે. તે કેવલિ જે સમુઠ્ઠાત કરે છે, બધાં નહીં. કેટલાંક સમુધ્ધાત ન કરવા છતાં કર્મોનું સમપણું પામે છે - વંધUT - પ્રદેશબંધ અને અનુભાગ બંધને આશ્રીને. કિરું . સ્થિતિબંધ વિશેષને આશ્રીને. બંધ અને સ્થિતિની વિસમતાને સમા કરવા સમુદ્ધાત કરે છે. આ પ્રમાણે અક્ષર ઘટના છે - નિશે બંધ આદિ વડે વિષમને સમ કરવાને માટે કેવલી સમુઠ્ઠાત કરે છે. આવર્જીકરણ-ઉદિરણા આવલિકામાં કર્મ પ્રક્ષેપ વ્યાપાર 5. તે કેવલિ સમુદ્ધાત સ્વીકારેલ પહેલા જ કરે છે. પહેલા સમયે દંડ-પોતાના દેહ વિઠંભ ઉર્વ-અધ બંને બાજુ લાંબા લોકાંતગામી જીવપ્રદેશ સમૂહને દંડસ્થાનીય કેવલી જ્ઞાનના આભોગથી કરે છે. બીજા સમયે તે જ દંડ પૂર્વ-પશ્ચિમ બે દિશામાં પ્રસારીને પડખાંના લોકાંતગામી કપાટ જેવા કરે છે. બીજા સમયે તે જ કપાટ દક્ષિણ-ઉત્તર બે દિશામાં પ્રસારીને મથન સર્દેશ લોકાંત સુધી કરે છે. ચોથા સમયે લોકનિકુટ વડે મનના અંતરોને પૂરે છે. તેનાથી સર્વલોક પૂરિત થાય છે. પાંચમાં સમયે મન્થાન્તરપૂકવથી જે લોકપૂરક પ્રદેશો છે, તે લોકશબ્દથી કહેવાય છે. તેથી મન્તાંતરાલ પૂરક પ્રદેશોને સંહરી મથિસ્થ થાય છે, મધ્યાકાર વ્યવસ્થાપિત પ્રદેશોને સંહરીને કપાટસ્થ થાય છે, તેમ જાણવું. (એ પ્રમાણે છઠ્ઠા સમયે કર્યા પછી) સાતમા સમયે કપાટાકાર ધારક પ્રદેશોને સંકરણથી દંડસ્થ થયા છે. આઠમાં સમયે દંડને સંહરી શરીરસ્થ થાય. અહીં શબ્દવૃત્તિથી કાળભેદે છે. * x * પણ અર્થવૃત્તિથી નથી. કેમકે બંને ક્રિયા અષ્ટમસમયે થનારરૂપે કહેવાઈ છે. | મનોયોગ કે વચનયોગને જોડતાં નથી, કેમકે તેના પ્રયોજનનો અભાવ છે. કાયયોગ વિચારણામાં સાત પ્રકારે કાયયોગ છે. તેમાં દારિક શરીર કાયયોગવ્યાપાર, તે વાચા આદિને પણ હોય છે, તેથી કાયા શબ્દથી વિશેષિતપણે કાયયોગ કહ્યું, તે અનેક ભેદે નહીં પણ ઔદાકિ શરીરથી વિશેષિત કરેલ છે. તેમાં ઉદાસ શેષ પુગલ અપેક્ષાએ સ્થલ પુદ્ગલ વડે નિવૃત્ત તે દારિક * x - તે શરીરનો કાયયોગ, તે દારિક શરીર કાયયોગ ઔદારિક મિશ્રક નામે જે શરીર, તેનો જે કાયયોગ તે જે રીતે છે તે ઔદારિક મિશ્રશરીર કાયયોગ. તે કાર્મણ, ઔદાકિ બંને યુગપતું વ્યાપારરૂપ દારિક શરીરીના ઉત્પત્તિકાળે અથવા કેવલી સમુદ્ધાતમાં છે. ઔદાકિ, વૈક્રિય કે ઔદારિક, આહારકના યુગપતું વ્યાપાર રૂપ, દારિકશરીરીને વૈક્રિયકરણ અને આહારકકાલે હોય છે. વૈક્રિયશરીકાય યોગ પૂર્વવત્માત્ર વિકિયા જેનું પ્રયોજન છે તે વૈકિય સૂક્ષ્મતર વિશિષ્ટ કાર્યકરણક્ષમ પુદ્ગલનિવૃત્ત. આ વૈક્રિયલબ્ધિવાળા બાદસ્વાયુકાયિક પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ મનુષ્યોને અને દેવ-નારકોને હોય છે. “વૈક્રિયમિશ્ર શરીર કાયયોગ" તે વૈક્રિય અને મિશ્રનો જે કામણાદિ સાથે તે વૈક્રિયમિશ્ર, તે શરીરનો કાયયોગ છે. તે વૈક્રિય અને કાર્પણનો યુગપતુ વ્યાપારરૂપ છે, તે દેવ-નારકને ઉત્પત્તિ કાળે ચાવતું વૈક્રિય અપરિપૂર્ણતા સુધી છે. વૈકિય લબ્ધિમાન તિર્યચ-મનુષ્યોને વિહિત વૈક્રિય શરીરના ભાગથી દારિક ગ્રહણ સુધી હોય. આહાકશરીર કાયયોગ પૂર્વવત્ છે. તેમાં આહાક-વિશિષ્ટતર પુદ્ગલથી નિષત્ત, આ ચૌદ પૂર્વધરને ઉત્પન્ન વિશિષ્ટ પ્રયોજનથી કરાયેલ આહારક શરીર થાય છે. “આહાકમિશ્રશરીર કાયયોગ” આહાક અને મિશ્ર. જે ઔદારિક સાથે તે આહાકનું મિશ્ર, તે શરીર. આ આહાકઔદારિકના યુગપત વ્યાપારરૂપ છે. તે કૃતઆહારકના ત્યાગથી ઔદારિકને ગ્રહણ કરતાં થાય છે. કામણશરીર કાયયોગ પૂર્વવતું. આ અપાંતરાલમાં ગયેલ કે કેવલિ સમુદ્ધાતમાં થાય છે. પહેલા-આઠમા સમયનો આ અભિપ્રાય છે - જીવપ્રદેશોના દંડપણે પ્રક્ષેપ અને સંહારમાં, પહેલા અને આઠમાં સમયનો દારિકકાય વ્યાપારાદિમાં ઔદારિકા કાયયોગ જ છે. બીજા, છઠ્ઠા અને સાતમાં સમયમાં પ્રદેશોના પ્રક્ષેપ-સંહારમાં દારિક, તેનાથી બહાર કામણમાં વીર્યપરિસ્પંદથી ઔદારિક કાર્પણમિશ્ર છે. બીજા-ચોથાપાંચમામાં બહાર દારિકથી કામણકા વ્યાપારની અસહાયથી કામણ યોગ જ છે, કેમકે તેની માત્ર ચેષ્ટા છે, અહીં જ કે મંચનકરણમાં કપાટ ન્યાયથી દારિકને વ્યાપાર સંભવે છે, તો પણ અહીં આ વચનથી આ યગ કથંચિત્ નથી એમ મંતવ્ય છે. સત્ય મનોયોગને જોડે છે, અસત્યામૃષા મનોયોગને પણ જોડે છે. મન:પર્યાયજ્ઞાની વડે કે અનુત્તર દેવો વડે મનથી પૂછાયેલ મનથી જ થાય, તેનો ઉત્તર પણ એ રીતે જ અપાય છે. સત્ય વચનયોગ તે જીવાદિ પદાર્થોને પ્રરૂપતા થાય અને અસત્યામૃષા વચનયોગ, આમંત્રણાદિમાં હોય. સમુદ્ઘાતથી નિવર્તીને અંતર્મુહૂર્ત વડે યોગનિરોધ કરે છે. * સૂત્ર-પ૫ : ભગવના છે તેવા સયોગી સિદ્ધ થાય ાવતુ અંત કરે ? એ અર્થ સંગત નથી. તે પૂર્વે પયત પંચેન્દ્રિય સંજ્ઞીના જઘન્ય મનોયોગના નીચલા સ્તરે અસંખ્યાતગુણ પરિહીન પહેલા મનોયોગનું સુંધન કરે છે. ત્યારપછી પતિ બેઇન્દ્રિયના જઘન્યયોગના નામે અસંખ્યાતગણ પરિહીન બીજ વચનયોગનું રંઘન કરે છે. ત્યારપછી અયતિ સૂક્ષ્મ પનણ જીવના જઘન્યયોગની નીચે અસંખ્યાતગુણ પરિહીન ગ્રીન કામ યોગનું સુંધન કરે છે. તે આ ઉપાયથી પહેલાં મનયોગને રંધે છે, મનો યોગને રંધીને વચનયોગને રંધે છે, વચનયોગને રંધીને કાયયોગને રંધે છે અને કાયયોગને રંધીને યોગ નિરોધ કરે છે. યોગનિરોધને કરીને અયોગત્વને પ્રાપ્ત કરે છે. અયોગવ પામીને પત