Agam Satik Part 05 Sthananga Sutra Gujarati Anuwad 1

SR No.: 008996
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 104
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_sthanang
File Size: 1 MB

Page 120

3/4/20 25 આ પ્રમાણે મર્યાદા * x - કામાં કહી છે, ત્યાંથી જાણવી. કહ્યું છે કે * ગ૭માં નિમતા, ધીર, ગૃહિત પરમાય અગ્રાહ્ય અભિગ્રહ યોગને જિનકલિક ચાઅિને સ્વીકારે છે. * * * વૈર્યબલિક, તપશર, પુરપસિંહ, ગ૭માંથી નીકળે છે, વળી બલ-વીર્ય-સંઘયણવાળા ઉપસર્ગ સહેવાસ, અભીરુ હોય છે. વિર - આયાર્ય આદિ, ગચ્છ પ્રતિબદ્ધ, તેઓની ક્ષસ્થિતિ તે સ્થવિર કલ્પસ્થિતિ. તે આ પ્રમાણે * પ્રdજયા, શિક્ષા, વ્રત, અર્ય ગ્રહણ, અનિયતવાસ, તિપતી, વિહાર, સામાચારી, સ્થિતિ, ઇત્યાદિ. અહીં સામાયિક હોતાં છેદોપસ્થાપનીય હોય છે, તેમાં પરિહારવિણદ્ધિક ભેદરૂપ નિર્વિશમાનક, પછી નિર્વિષ્ણકાયિક, પછી જિનકક્ષ કે સ્થવિકલ્પ હોય છે માટે સામાયિક કલ્પસ્થિતિ આદિ બે સૂઝતું કમ વડે સ્થાપન કરે છે. કહેલ કપસ્થિતિનું ઉલ્લંઘન કરનાર નાકાદિ શરીરવાળા થાય છે, માટે નાકાદિના શરીનું નિરૂપણ કરવા માટે કહે છે— * સૂગ-૨૨૧,૨ - રિસ) નૈવિકોને ત્રણ શરીર કહ્યા છે . વૈક્રિય, વૈજસ, કામણ... અસુર કુમારોને કણ શરીર કહ્યું છે . વૈક્રિય, વૈજસ, કામણ. એ રીતે સર્વે દેવોનો ત્રણ શરીર હોય છે... yuીકાવિકોને મણ શરીર છે . દકિ, શૈક્સ, કામણ... એ રીતે વાયુકાવિકોને છોડીને ચાવ4 ચઉરિન્દ્રિયને ત્રણ શરીર છે. | [] ગુને આશ્રીને ત્રણ પ્રત્યેનીક કહેલ છે - આચાર્ય પ્રત્યેનીક, ઉપાધ્યાય પ્રત્યેનીક, સ્થવિર પ્રત્યનિક... ગતિને આશીને ત્રણ પાનીક કહા છે . આલોક પ્રત્યનિક, પરલોક પ્રત્યનિક, ઉભયલોક પ્રત્યનિક... સમૂહને આપીને ત્રણ પ્રત્યનિક છે - કુળ પ્રત્યનિક, ગણ પ્રત્યાનિક, સંઘ પ્રત્યનિક.. અનુકંપાને આપીને ત્રણ પ્રત્યનિક છે - તપસ્વી પ્રત્યનિક, પ્લાન પ્રત્યનિક, umનિક.ભાવને આશીને ત્રણ પ્રત્યનિક કક્ષા - જ્ઞાન પ્રત્યનિક, દર્શન પ્રત્યનિક, ચામિ પ્રત્યનિક... સૂત્રને આશીને પ્રત્યાનિકો ત્રણ છે - ક પ્રત્યનિક, અર્થ પ્રત્યનિક, તદુભય પ્રત્યનિક. - વિવેચન-૨૨૧,૨૨૨ - [21] તૈરયિક, આદિ દંડક સુગમ છે . વિશેષ એ કે - જેમ અસુકુમારને ત્રણ શરીર છે એમ જ નાગકુમારાદિ ભવનપતિ, વ્યંતર, જ્યોતિક, વૈમાનિક [એ બધાંને ત્રણ શરીર છે, એ રીતે વાયુકાયિકને આહાર્યા સિવાય ચાર શરીરો છે માટે તેનું વર્જન કર્યું. એ રીતે પંચેન્દ્રિયો તિર્યંચોને પણ ચાર શરીર છે, મનુષ્યોને તો પાંચ શરીર પણ હોય, માટે અહીં બતાવેલ નથી. | (222] આયાMી સ્થિતિનું ઉલ્લંઘન કરનારાઓ પ્રત્યનિક પણ હોય છે, માટે તેઓને કહે છે : ' આદિ છ સૂત્રો સ્પષ્ટ છે. વિશેષ એ કે * તવને જે કહે તે ગુરુ તેને આશ્રીતે પ્રત્યનિક એટલે પ્રતિકૂળ. [5/15 226 સ્થાનાંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૧ વિર - જાતિ આદિ વડે છે, તેઓની પ્રત્યનિકતા આ પ્રમાણે જાણવી - જાતિ આદિનો દોષ કાઢીને અવર્ણવાદ બોલે, સેવામાં વર્તતો નથી, અનુચિત કરે છે, છિદ્ર જુએ છે, ગુરુના દોષ કહે છે, ગુરુથી પ્રતિકૂળ રહે છે * અથવા - એવી રીતે પણ બોલે, બીજાને આ પ્રમાણે ઉપદેશ આપે કે - દશવિધ વૈયાવચ્ચ કરવું જોઈએ, પણ પોતે કરતા નથી.. rfત - માનુષત્વ આદિ, તેમાં આ લોકનો - પ્રત્યક્ષ મનુષ્યવ લક્ષણો પાયિનો પ્રત્યનિક એટલે ઇન્દ્રિયના અને પ્રતિકૂળતા કરનાર હોવાથી પંચાગ્નિ તપસ્વીવ આલોક પ્રત્યનિક, પરલોક-જમાંતર પ્રત્યે પ્રત્યનિક એટલે ઇન્દ્રિયના અર્થમાં તત્પર, બંને પ્રકારના લોકનો પ્રત્યનિક * ચોરી આદિ વડે ઇન્દ્રિયના અર્થ સાધવામાં તત્પર. અથવા * આ લોક પ્રતિક એટલે આલોકમાં ઉપકારીના ભોગ-સાધનાદિને ઉપદ્રવ કરનાર, આવી રીતે જ્ઞાનાદિને ઉપદ્રવ કરનાર તે પશ્લોક પ્રત્યનિક અને બંનેને ઉપદ્રવ કરનાર તે ઉભયલોક પ્રત્યનિક. અથવા - આ લોક તે મનુષ્ય લોક, પરલોક તે નાકાદિ, ઉભયલોક એટલે બંને. પ્રત્યનિકતા તો તેની વિપરીત પ્રરૂપણામાં છે. કુલ - ચાંદ્રાદિક, તે કુલોનો સમૂહ તે ત્રણ-કોટિકાદિ, ગણોનો સમૂહ તે સંઘ. પ્રત્યનિકપણે તેઓના અવર્ણવાદ વડે જાણવું. કુલાદિનું લક્ષાણ આ પ્રમાણે - એક આચાર્યની સંતતિ તે કુલ, પસ્પર સાપેક્ષ ત્રણ કુલનો ગણ હોય છે. જ્ઞાનદર્શન-ચાસ્ત્રિ વડે વિભૂષિત બધા સાધુનો સમુદાય તે સંઘ કહેવાય છે. કેમકે ગુણોનો સમુદાય તે સંઘ છે. અનુHI - ઉપસ્તંભને આશ્રીને તપસ્વી - ાપક, પ્લાન-રોગાદિ વડે અસમર્થ, શૈક્ષ-નવદીક્ષિત, આ બધાં મદદ કરવા યોગ્ય છે. તેઓને મદદ ન કરવાથી * ન કરાવવાથી પ્રત્યતિકતા છે. ભાવ એટલે પર્યાય, તે જીવ અને અજીવ સંબંધી, તેમાં જીવનો પ્રશસ્ત અને અપશસ્ત છે. તેમાં પ્રશસ્ત તે ક્ષાયિકાદિ ભાવ અને અપશસ્ત ભાવ વિવક્ષા વડે ઔદયિક ભાવ છે. ક્ષાયિકાદિ ભાવ જ્ઞાનાદિ રૂપ છે, તેથી ભાવજ્ઞાનાદિને આશ્રીને તેઓની વિપરીત પ્રરૂપણા કરવાથી કે દોષ આપવાથી પ્રત્યનિક થાય છે. કહ્યું છે કે - પ્રાકૃત ભાષામાં ગૂંથેલ સૂત્ર કોણ જાણે છે કે કોણ સ્પેલ છે, ચા િવડે શું ? દાન વિના શું થવાનું ? એમ વર્ણવાદ કરે.] સૂઝ - વ્યાખ્યા કરવા યોગ્ય, અર્ય- તેનું વ્યાખ્યાન - તિક્તિ આદિ અને તંદુભય- તે બંનેની. સૂત્રાદિની પ્રત્યનિકતા આ પ્રમાણે કાયા અને વ્રતો તે જ છે, પ્રમાદ અને અપ્રમાદ પણ તે જ છે, મોક્ષના અધિકારીને જયોતિષ અને યોનિથી શું પ્રયોજન ? એ રીતે ઘણોને કહેવા તેિ અવર્ણવાદ]. -- ગર્ભજ મનુષ્યોને જ છે, અને તેનું શરીર માતા-પિતાના કારણથી છે, તે બંનેનું શરીરના અંગોનું હેતુપણું હોવાથી તેના વિભાગને કહે છે -