Page Text
________________
મ
બાદ?
વત્સઃ ગુરૂજી ! કીડી, મંકોડા, પશુ, પક્ષી, માણસ વગેરે આંખેથી દેખાય છે માટે તે બાદર જ કહેવાય ને? અને દેવ દેખાતા નથી માટે તે સૂક્ષ્મ કહેવાય ને ? ગુરૂજીઃ વત્સ ! કીડી વગેરે બાબર જ છે અને દેવો પણ બાદર જ છે. જો દેવો સૂક્ષ્મ હોત તો કોઈને ક્યારેય પણ ન દેખાત. કોઈ વાર કોઈની ઉપર પ્રસન્ન થાય તો પ્રગટ થાય જ છે ને ! વળી દેવો પણ એકબીજા દેવોને જોઈ શકે છે માટે દેવો પણ બાદર જ છે. સૂક્ષ્મ નથી. જો કે તેઓ માત્ર બાદર જ છે માટે સૂક્ષ્મ અને બાદર એવા ભેદ પાડવાની જરૂર નથી.
- સૂક્ષ્મ જીવો ચૌદેય રફુલોકમાં ઠાંસી-ઠાંસીને ભરેલા છે. કોઈ પણ એવું સ્થાન નથી કે જ્યાં સૂક્ષ્મ જીવો ન હોય. આ સૂક્ષ્મ જીવોને શસ્ત્રથી છેદી શકાતા નથી, અગ્નિથી બાળી શકાતા નથી, પાણીથી ગુંગળાવી શકાતા નથી. તેઓનું આયુષ્ય માત્ર અંતર્મુહૂર્તનું હોય છે. (જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત એટલે ૯ સમય, ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત એટલે બે ઘડી [૪૮ મીનીટ માં એક સમય ઓછો અને મધ્યમ અંતર્મુહર્ત એટલે જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત વચ્ચેનો સમયગાળો. સૂક્ષ્મ જીવોનું આયુષ્ય મધ્યમ અંતર્મુહુર્ત [ઓછામાં ઓછું ૨૫૬ આવલિકા જેટલું હોય છે.) બાદર પૃથ્વીકાય ચૌદ રાજલોકમાં અમુકઅમુક સ્થાનોમાં હોય છે. બાદર અકાય અને બાદર વનસ્પતિકાય બાર દેવલોક અને સાત નારકપૃથ્વી સુધી અમુક-અમુક સ્થાનોમાં હોય છે, બાદર તેઉકાય મધ્યલોકમાં અઢીદ્વીપપ્રમાણ મનુષ્યલોકમાં અમુક-અમુક સ્થાનોમાં હોય છે અને બાદર વાયુકાય ચૌદે રજૂલોકમાં હોય છે. વત્સઃ ગુરૂજી ! બાદર જીવો ચર્મચક્ષુથી જોઈ શકાય છે તો બાદર વાયુકાય કેમ દેખાતો નથી ? ગુરૂજી : વત્સ ! તારો સવાલ ખૂબ જ સરસ છે. વાયુકાય ચર્મચક્ષુથી દેખાતો નથી, પરંતુ સ્પર્શેન્દ્રિયથી જાણીને જ આપણે ‘ઠંડો પવન વાય છે’, ‘ગરમ પવન વાય છે? ઈત્યાદિ કહી શકીએ છીએ. સૂક્ષ્મ વાયુકાય સ્પર્શેન્દ્રિયથી પણ જાણી શકાતો નથી. વત્સ ! ચક્ષુ આદિ કોઈ પણ ઈન્દ્રિય દ્વારા જે જાણી ન શકાય તે સૂકમ કહેવાય. વત્સ: ગુરૂજી ! આ દુનિયામાં જીવો અનંતા છે, પણ શરીર કેટલા છે? ગુરૂજી : વત્સ ! આ દુનિયામાં શરીર અસંખ્ય જ છે. બધા જ જીવોના શરીરોનો સરવાળો પણ અસંખ્ય જ થાય છે. તેમાં સૂક્ષ્મ કે બાદર સાધારણ વનસ્પતિના એકએક શરીરમાં અનંત-અનંત જીવો હોવાથી જીવો અનંતા છે. વત્સ! સાધારણ વનસ્પતિ સિવાયના જીવો અસંખ્ય છે અને શરીર પણ અસંખ્ય છે, જ્યારે સાધારણ વનસ્પતિના શરીર અસંખ્ય છે અને જીવો અનંત છે.
સ્થાવર
વાધ્યાય પૃથ્વીકાય
પ્રશ્ન-૧. ખાલી જગ્યા પૂરોઃ સૂક્ષ્મ|(૧) ...... (સ્થાવર) બાદર જ હોય છે. (૨) સૂક્ષ્મ
બાદર | જીવોનું આયુષ્ય...... હોય છે. (૩) આખી દુનિયામાં આયુષ
કુલ..... જીવો છે. (૪) આખી દુનિયામાં કુલ ...... શરીરો છે. (૫) સાધારણ વનસ્પતિના ...... શરીરો | અને જીવો...... છે. (૬) સાધારણ વનસ્પતિ સિવાયના
જીવો...... અને શરીર ...... છે. તેઉકાય
પ્રશ્ન-૨. ટૂંકમાં જવાબ લખો : (૧) સ્થાવરના મુખ્ય બે ભેદ લખો. (૨) સ્થાવરના કયા
ભેદો સૂક્ષ્મ અને બાદર બન્ને હોય છે ? (૩) સ્થાવરના વાઉકાય
૧૧ ભેદ લખો. (૪) દેવો સૂક્ષ્મ કે બાદર? કેમ? (૫) સન્મ| સૂક્ષ્મ જીવો ક્યાં હોય છે ? કેવાં હોય છે ? (૬) જઘન્ય,
બાદર| મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્તનું માપ લખો. (૭) બાદર પ્રત્યેક વનસ્પતિક્ષાય
પૃથ્વી, અપ, તેલ અને વાઉ ક્યાં હોય છે ? (૮) બાદર બાદર
વાયુ કેમ દેખાતો નથી? બાદર અને સૂક્ષ્મની સ્પષ્ટ વ્યાખ્યા સાધારણ વનસ્પતિમય
પ્રશ્ન-૩. વ્યાખ્યા લખો: બાદર(૧) બાદર (૨) સૂક્ષ્મ
સૂમ
કરો.
સૂક્ષ્મ
પાઠ-૬ :)
સ્થાપના ૨૨ ભેદો
સ્થાવરના ૧૧ ભેદ અગાઉ જણાવી દેવાયા છે. તે તમામ પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા એમ બે ભેદે છે. તેથી સ્થાવરના ૨૨ ભેદ થાય છે. જે નીચે મુજબ છે. પૃથ્વીકાય:- (૧) પર્યાપ્તા બાદર પૃથ્વીકાય (૩) અપર્યાપ્તા બાદર પૃથ્વીકાય
(૨) પર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાય (૪) અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાય અકાય:- (૧) પર્યાપ્તા બાદર અકાય (૩) અપર્યાપ્તા બાદર અકાય
(૨) પર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ અપ્લાય (૪) અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ અપ્લાય તેઉકાય:- (૧) પર્યાપ્તા બાદર તેઉકાય (૩) અપર્યાપ્તા બાદર તેઉકાય
(૨) પર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ તેઉકાય (૪) અપર્યાપ્તા સૂક્ષ્મ તેઉકાય
(૧)
| SR No. | 008980 |
| Book Title | Jiva Vichara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Malaykirtivijay |
| Publisher | Malaykirtivijayji |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Science |
| File Size | 1 MB |