________________
૧૪
શબ્દાર્થ-અસુર કુમારના ચમરેંદ્ર અને બલીદ્રએ દરેકને પાંચ પટરાણીઓ છે. નાગકુમારાદિ ૯ નિકાયના ૧૮ ઇદ્રો એ દરેકને છ પટરાણીઓ છે. વ્યંતરના ૧દ અને વાણવ્યંતરના ૧૬ મળી ૩૨ ઇંદ્ર એ દરેકને ૪ પટરાણીઓ છે. જ્યોતિષીના ચંદ્ર અને સૂર્ય એ બે ઈંદ્રોને ચાર ચાર પટરાણીઓ છે. બે દેવલેકના ઇંદ્ર સોધમેંદ્ર અને ઈશાનંદ્રને અનુક્રમે આઠ આઠ પટરાણીઓ છે. કુલ ૨૭૦
વિવેચન—બે દેવકની ઉપરના દેવલોકે દેવીઓનું ઉપજવું નથી, માટે ત્યાં અપરિગ્રહીતા દેવીઓ નથી. અસંખ્યાતા દ્વીપ સમુદ્રમાં અસંખ્યાતા ચંદ્ર સૂર્યો છે, તે દરેકને ચાર ચાર પટરાણીઓ હેવાથી અસંખ્યાતી પટરાણીઓ થાય છે. પણ અહીં ચંદ્ર સૂર્યને જાતિની અપેક્ષાએ ચાર ચાર પટરાણુઓ કહી છે. ભવન પત્યાદિક ઇંદ્રોની અગ્રમહિષીઓની સંખ્યા.
ચાર નિકાયના
ઇકોની પટરાણીઓ કુલ.
અસુર કુમારના નાગ કુમારના વ્યંતરના. વાણ વ્યંતરના
જ્યોતિષીના સૌધર્મ ઈશાન
૨ ૧૮ ૧૬ ૧૬ ૨
x x x x x x x
x X ૪ ૪ x
૫ ૬ ૪ ૪ ૪
= ૧૦ = ૧૦૮ = ૬૪ = ૬૪ = ૮
૧
X
૮
=
૮
