________________
૧૧૫
પશ્ચિમ દિશાની અત્યંતર કૃષ્ણરાજ ઉત્તર દિશાની બાહેરની કૃષ્ણરાજીને સ્પશે, ઉત્તર દિશાની અત્યંતર કૃષ્ણરાજી પૂર્વ દિશાની બહેરની કૃષ્ણરાજીને સ્પર્શે, એ રીતે નાટકના અખાડાના આકારે ચારે દિશાની આઠ કૃષ્ણરાજી છે. એ આઠે કૃષ્ણરાજી વિસ્તારમાં સંખ્યાતા જન તથા લંબાઈ અને પરિધિમાં અસંખ્યાતા હજાર યોજન છે. એ આઠે કૃષ્ણરાજીના આઠ આંતરાને વિષે ૧. અર્ચિ, ૨. અચિંમાલી, ૩. વૈરેચન, ૪. પ્રશંકર, ૫. ચંદ્રાભ, ૬. સૂર્યાભ, ૭ શુકાભ, ૮. સુપ્રતિષ્ઠાભ નામે ૮ વિમાને ઇશાન ખુણાથી અનુક્રમે છે, અને નવમું વિષ્ટ નામે વિમાન કૃષ્ણરાજીના મધ્યભાગે છે. તે વિમાનોમાં લોકાતિક દે રહે છે તેમનું આયુષ્ય ૮ સાગરેપમ છે. બ્રહ્મ દેવકના સમીપે વસે તેને
કાન્તિક કહીએ અથવા નવમા રિષ્ટ વિમાનના દેવે એકવતારી જ હોવાથી લેક એટલે સંસાર, તેના અંતે થયા માટે લકાન્તિક. બાકીના ૮ વિમાનના દેવ એકાંતે એકાવતારી ન હોય. એ નવે વિમાનમાં અનુક્રમે રહેનારા લોકાનિક દેનાં નામ. ૧ સારસ્વત, ૨ આદિત્ય, ૩ વલ્ડિ, ૪ વરૂણ, ૫ ગઈdય. ૬ તુષિત, ૭ અવ્યાબાધ, ૮ આગ્નેય, (મરૂત) અને ૯ રિષ્ટ, તે દેવેને પરિવાર-સારસ્વત અને આદિત્યના સાત દેવે અને સાતસો દેને પરિવાર, વનિ અને વરૂણુના ૧૪ દે અને ૧૪ હજાર દેવેને પરિવાર ગતેય અને તુષિતના સાત દેવે અને ૭ હજાર દેવને પરિવાર. અવ્યાબાલ મરૂત અને રિષ્ટના ૯ દે અને નવસો દેવેને પરિવાર છે.'
૧ સમસ્કાય અને કૃષ્ણરાજીનું વિશેષ સ્વરૂપ આગમોથી જાણી લેવું.
