________________
તુમને કહા : ઉચ્ચતાકા આધાર જાતિ નહિ આચાર હૈ, તુમને કહા : ઉત્ક્રાંતિકા આધાર તલવાર નહિ પ્યાર હૈ; અક્કડ કર ઉંચે ખંભે પર બૈઠનેવાલોં ! જરા ધ્યાન દો, બડપ્પનકા આધાર અહં નહિ મૃદુ વિનમ્ર વ્યવહાર હૈ. - આદમી અબ જાનવરકી સરલ પરિભાષા બના હૈ, ભસ્મ કરને વિશ્વકો આજ દુર્વાસા બના હૈ;
ક્યા જરૂરત હૈ રાક્ષસોંકી ચૂસને ઇન્સાનાંકો, જબ આદમી હી આદમી કે ખૂનકા પ્યાસા બના હૈ. પિંજરા તો ખુલ ગયો મગર પાંખ તૂટી ગઇ, દિયા તો જલ ગયા મગર આંખે ફુટ ગઇ, જીંદગી મેં આદમી કો બૈઠને કે લિએ, પંથ તો મિલ ગયા પર રફતાર છૂટ ગઇ. જીંદગી ભર મજદૂરી કરકે તિજોરી ભર દી હૈ, પરિવાર બઢાકે બડી ફોજ ખડી કર દી હૈ; કિંતુ જીવનમેં ધર્મધ્યાન નહિ કિયા તો,
માન લો કે નર્કકી સીટ ભી રિઝર્વેશન કર લી હૈ. ક સો ફૂલ કમ હૈ દુલ્હન કો સજાને કે લિયે,
એક ભૂલ કાફી હૈ ઉન્માર્ગ મેં ગિર જાને કે લિએ; સો સો ખુશીયાં કમ હૈ જીંદગી કો હસાને કે લિએ, એક ગમ કાફી હૈ જીંદગીભર સલાને કે લિએ. સ્વરકે બિના સંગીત નહિ મિલતા, દિલકે બિના મીત નહિ મિલતા; ધર્મક બિના શાંતિ ચાહનેવાલો, દૂધ કે બિના નવનીત નહિ મિલતા.
| આકાશગંગા • ૨૮૪ |
આ દીપકો તપે બિના પ્રકાશ નહિ મિલતા, (મંત્ર) બીજકો જપે બિના વિકાસ નહિ મિલતા; આદમી હી તપ-જપ સે બનતા હૈ સબ કુછ, કિસીકા બનાયા ઇતિહાસ નહિ મિલતા. યદિ મૂલ મજબૂત નહિ તો કુછ નહિ, ઔર પૂત-સપૂત નહિ તો કુછ નહિ; ઇધર-ઉધર કી દલીલે ભલે પેશ કરો, પર કોર્ટ મેં સબૂત નહિ તો કુછ નહિ. જન ગણ મન અધિનાયક જ્ઞાતપુત્ર ! નમસ્કાર હૈ, ઔર સમતા સંગાયક ધર્મપુત્ર ! તુર્તે નમસ્કાર હૈ; કાબિલ એ ગૌર’ નહિ ‘કાબિલ એ અમલ' હૈ તેરા પૈગામ, સત્યં શિવ સુંદર અહિંસા-પુત્ર તુમ્હ નમસ્કાર હૈ. સવાલ જલનેકા નહિ પ્રકાશ કા હૈ, સવાલ પલનેકા નહિ વિશ્વાસ કા હૈ; કાંટો સે આકીર્ણ વિહડ પથ પર, સવાલ ચલનેકા નહિ વિકાસકા હૈ.. બિના ચાંદની, ચાંદ ખિલતે ન દેખા, બિના સ્નેહકે દીપ જલતે ન દેખા; બિના બાદલકે રહી ભૂમિ પ્યાસી, બિના પ્યાર જીવન સંભવતે ન દેખા. કે મેધાવી કભી ગમગીન નહિ હોતા, પરિસ્થિતિયોં કે આધીન નહિ હોતા; ધાગા પરોઇ હુઈ સૂઇકી તરહ, ઇસિલિએ વહ કહી વિલીન નહિ હોતા.
| આકાશગંગા • ૨૮૫ |