________________
( અજાણી આ દુનિયા ! અજાણ્યું આ વિશ્વ ! )
(ચૌદ રાજલોક) પગ પર પગ ચઢાવીને એક સાધક સાધના કરી રહ્યા હતા. બે બાહુ ઊંચા કર્યા હતા. સૂર્ય સામે દૃષ્ટિ લગાવી હતી. ધ્યાનમાં તેઓ લીન હતા. બાજુમાંથી પસાર થતાં મહારાજા શ્રેણિકે આ ધ્યાનમગ્ન પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિને જોયાં. તે ગુણાનુરાગી હતો. બીજાની સુંદર વાતો જોઈ-જાણીને તેને હૈયામાં અપૂર્વ આનંદ થતો હતો. તેણે ભગવાન પાસે જઈને પૂછ્યું કે, “હે ભગવંત! રસ્તામાં જે સાધક મુનિવરને મેં જોયા, તેઓ હમણાં મરે તો ક્યાં જાય?”
શ્રેણિક મહારાજાની આગળ ચાલતાં દુર્મુખ નામના દૂતના મુખે, પોતાના પુત્ર રાજાની સામે બળવો કરનાર મંત્રીની વાત સાંભળીને પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિની ધ્યાનની ધારા પલટાઈ ગઈ હતી. શરીર સાધનામાં હતું, મન યુદ્ધના મેદાનમાં પહોંચ્યું હતું. મારો-કાપો, મારો-કાપોના નાદ ચાલતાં હતા. તીવ્ર રૌદ્રધ્યાનમાં તે મુનિવર તે વખતે પહોંચી ગયા હતા.
તેથી ભગવાને જવાબ આપ્યો, “હમણાં મરે તો સાતમી નરકે જાય.” અને આ સાંભળીને શ્રેણિક ચમક્યા. સાંભળવામાં કે સમજવામાં પોતાની કાંઈ ભૂલ તો નથી થઈ ને? તેની ખાતરી કરવા તેમણે ફરીથી પોતાનો સવાલ દોહરાવ્યો !
અને આશ્ચર્ય! “મારો-કાપોનું યુદ્ધ કરતાં પ્રસન્નચંદ્ર પાસે અન્ય કોઈ હથીયાર સાબૂત ન રહેતાં મારવા માટે માથા ઉપરનો મુગટલેવા હાથે મસ્તકે અડાડ્યો, ત્યાં માથે મુંડન જણાયું. પોતાની સાધુતા નજરમાં આવી. પશ્ચાતાપનો પાવક દાવાનળ પ્રગટ્યો. ધ્યાનની ધારા બદલાઈ. કર્મો ખપવા લાગ્યા. જાણે કે દળીયા વીખરાવા લાગ્યા. ૭મી, છઠ્ઠી, પાંચમી, ચોથી, ત્રીજી, બીજી, પહેલી નરક ! અરે ! આ શું? પહેલા-બીજાત્રીજા... દસમાં.. બારમા દેવલોકમાં. અરે ! સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં લઈ જનારા દળીયા ખેંચાવા લાગ્યા. ભગવાને જવાબ આપ્યો, ““હમણાં મરે તો સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં જાય.'
એક જ સવાલના બે જવાબ શી રીતે? શું ભગવાન બોલીને ફરી ગયા? ના ભગવાન ફરી ગયા એમ ના કહેવાય. પરિસ્થિતિ બદલાય તો જવાબ પણ બદલાય. પરિસ્થિતિ બદલાવા છતાં ય જેનો જવાબ ન બદલાય તે ક્યાં તો જીદ્દી હોય અથવા મૂર્ખ હોય. તમામ પરિસ્થિતિમાં બધી બાબતોમાં સદા એક જ જવાબ ન હોય. પરમાત્મા પણ જગસ્થિતિને આધીન છે. પરિસ્થિતિ બદલાતાં તેમનો પણ જવાબ બદલાયો.