________________
અરે ! માનવો, પશુઓ અને પંખીઓને તો તેણે નથી છોડ્યા, પણ ઝાડને ય નથી છોડ્યા ! બધા ઝાડના પાંદડા બાળી નાંખ્યા. હવે તો સમ ખાવા પૂરતાં બળેલાં ઠુંઠા ઊભા છે. હે દેવાર્ય ! આપને પણ તે નહિ છોડે. માટે આપ આ રસ્તે આગળ ન વધો.”
પણ પરમાત્માના રોમરોમમાં તો કરૂણા ઉભરતી હતી. જાણે કે ભૂલા પડેલાં જીવને સાચો માર્ગ બતાડવો હતો. આવતા ઉપસર્ગોને સહીને પોતાના કર્મોનો પણ ભુક્કો બોલાવવો હતો. પરમાત્મા તો તે રસ્તે આગળ વધ્યા.
માનવની ગંધ આવતાં જ પેલો ભોરીંગ નાગ ભડક્યો. સૂર્ય સામે જોઈને નજર ફેંકી ભગવાન તરફ; પણ પરિણામ કાંઈ ન આવ્યું, કુંફાડા માર્યા. કાંઈ અસર ન થઈ. સમજે છે શું એના મનમાં ? ડંખ મારીને તેને ખતમ કરું. દોડતો પાસે જઈને ડંખ દઈને તરત ખસી ગયો. કારણકે વિશ્વાસ હતો કે ડંખ લાગતાં જ તે નીચે પડશે. ના, મારે તેની નીચે ચગદાઈ મરવું નથી.
પણ આશ્ચર્ય! દૂર જઈને જુએ છે તો, મહાવીર નીચે તો નથી પડ્યા પણ તેમના પગમાંથી લોહીના બદલે દૂધ નીકળી રહ્યું છે. અરે! આ શું? તે વિચારવા લાગ્યો.
લોઢું બરોબર ગરમ થયું હતું. આ સમયે જ ઘા મારવામાં યોગ્ય ઘાટ ઘડાય તેમ હતો. ભગવાનના મુખમાંથી શબ્દો સરી પડ્યા, “બુજઝ બુજઝ ચંડકોશિયા.”
આ શબ્દો સાંભળતાં જ તે ચમક્યો, વિચારમાં પડી ગયો, પૂર્વભવો નજરમાં આવ્યા. સાધુના ભાવમાં સામાન્ય ક્રોધ કર્યો તો તે ક્રોધના પરિણામે હવે સાપનો ભવ મળ્યો. સાધુજીવનની આરાધનાના પ્રભાવે આજે સામેથી ભગવાન આવીને ઊભા છે. કર્યો પોતાના ક્રોધ બદલ પસ્તાવો. શાંત થયો. ઉપશાંત થયો. પોતાની નજરથી બીજા જીવો મરી ન જાય માટે દરમાં મોટું નાંખીને અનશન સ્વીકાર્યું.
કોઈએ પથરા માર્યા, કોઈએ ઘી નાંખ્યું. કીડીઓએ આવીને શરીરને ચાલણી જેવું કરી નાંખ્યું. પણ કોઈ પ્રત્યે તિરસ્કાર નથી. કોઈ પ્રત્યે દ્વેષ નથી. સમતારસમાં લીન છે. ભગવાનની અમીનજર તેની પર પડી રહી છે. શુભભાવમાં મૃત્યુ પામીને આઠમા દેવલોકમાં દેવ થયો. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ મરીને વધુમાં વધુ આઠમા દેવલોક સુધી જઈ શકે. તેથી વધારે તેનો વિકાસ તે ભવમાં નથી. આ ચંડકોશિયો નાગ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ હતો. પરમાત્માના પ્રભાવે, પોતાના ક્રોધને શાંત કરીને તેણે પોતાના તિર્યંચ ભવનો ઊંચામાં ઊંચો વિકાસ સાધી લીધો.
ચંડકોશિયા નાગને પાંચે પાંચ ઈન્દ્રિયો હતી; છતાં તે માનવ કે દેવ નહોતો કે નહોતો નારકનો જીવ, તે તો તિર્યંચગતિનો જીવ હતો, તિર્યંચગતિ જ એકમાત્ર એવી ગતિ છે કે જેમાં એક, બે, ત્રણ, ચાર અને પાંચ ઈન્દ્રિયોવાળા જીવો મળી શકે. બાકીની