________________
સૂત્ર-૨૧
૧૪) પંચ કલ્લાણકંદ સૂત્ર
નસ્તતિ સૂત્ર
ભૂમિકા : આપણી ઉપર ત્રણ લોકના નાથ દેવાધિદેવ પરમાત્માનો પુષ્કળ ઉપકાર છે. તે ઉપકારને નજરમાં લાવીને પરમાત્માની ભાવવિભોર બનીને ભક્તિ કરવાની ભાવના આપણા હૃદયમાં ઉલ્લસે છે, ત્યારે તે ભક્તિને અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરવા દ્વારા તથા ત્યારબાદ ચૈત્યવંદના કરવા દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવે છે.
ભજનો, ભક્તિગીતો, સ્તુતિઓ, સ્તવનો વગેરે જેમ જેમ ગવાતા જાય તેમ તેમ હૃદયમાં ભાવોનો વિશેષ ઉછાળો આવતો જાય છે, તે આપણને સૌને અનુભવ સિદ્ધ છે. તેથી પૂજા, પૂજનો, ભાવના, ચૈત્યવંદન, દેવવંદન વગેરેમાં સ્તુતિ-સ્તવનો-ભક્તિગીતોને ખાસ સ્થાન અપાયેલું છે.
જે સ્તુતિ-સ્તવનો પૂર્વાચાર્યોના બનાવેલાં હોય, વિશિષ્ટભાવોથી ભરપૂર હોય, જેમાં પ્રભુના ઉત્તમગુણોની વિશિષ્ટ રીતે પ્રશંસા કરવામાં આવી હોય, તે સ્તુતિ-સ્તવનો મહાન મંત્ર સ્વરુપ છે. એ સ્તુતિ-સ્તવનોને ભાવોલ્લાસપૂર્વક ગાવાથી માત્ર આ જ ભવના નહિ પણ ભવોભવના અનંતાકર્મોનો નાશ થાય છે. આત્મા પાપોથી હળવો બને છે. દોષો પાતળા પડે છે. વાસનાઓ નબળી થાય છે. મોક્ષમાર્ગ પર તે સડસડાટ આગળ વધે છે.
સ્તુતિ, સ્તવન વગેરેમાં પરમાત્માના ગુણોનું વર્ણન-પ્રશંસા હોય છે કે પોતાના દોષોનો બળાપો હોય છે. તાત્ત્વિક રીતે તો આ બધા એક છે. છતાં વ્યવહારમાં તેમને જુદા પાડવામાં આવ્યા છે. જે એક ગાથા કે એક શ્લોક પ્રમાણ હોય તેને સ્તુતિ કે થોય કહેવાય છે. ચૈત્યવંદનમાં છેલ્લે એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ગ પારીને તે બોલાય છે. જ્યારે જે ત્રણ, પાંચ કે તેથી વધારે કડીઓ (ગાથાઓ) વાળું હોય તે સ્તવન કહેવાય છે. આ સ્તવન ચૈત્યવંદન-દેવવંદન વગેરેમાં જયવીયરાય (પ્રાર્થના સૂત્ર) બોલતાં પહેલાં ગાવામાં આવે છે.
ચૈત્યવંદનના અંતે જેમ એક સ્તુતિ (થોય) બોલાય છે તેમ દેવવંદનમાં જુદી જુદી ચાર-ચાર સ્તુતિઓના ઝુમખાં (થોય જોડાં) બોલવામાં આવે છે.
દેવવંદનમાં મન ફાવે તે ચાર થોય ન બોલી શકાય. પહેલી પાર્શ્વનાથની, એક સૂત્રોનારહસ્યોભાગ-૨ મી દ
૧૦૦ -
