________________
સૂત્રોના રહસ્યો
તેથી કાઉસગ્ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરતાં પહેલા જે વસ્તુઓનો ત્યાગ કરવો. આપણા માટે અશક્ય છે, તેની છૂટ રાખવા માટે આ અન્નત્થ સૂત્ર કહેવામાં આવે છે.
જૈન ધર્મની એક પણ ક્રિયા આરોગ્યને નુકસાન થાય તેવી છે જ નહિ બલ્ક રોગને નિર્મળ કરીને આરોગ્ય અપાવનારી છે અને તેથી જ છીંક-બગાસું-વાછૂટ વગેરે રોકવાથી જો આરોગ્ય બગડે છે, તો તે રોકવાની ના પાડીને, કાઉસ્સગ્નમાં પણ તેની છૂટ રાખવાનું આ અન્નત્થ સૂત્રમાં જણાવવામાં આવ્યું છે.
કાઉસ્સગ્નમાં રાખવામાં આવતી છૂટ માટે આગાર શબ્દ વાપરવામાં આવે છે. આ અન્નત્થ સૂત્રમાં કાઉસ્સગ્નની પ્રતિજ્ઞા વખતે રાખવાના ૧૬ આગારનું, કાઉસ્સગ્નની પ્રતિજ્ઞાનું, કાઉસ્સગ્નની સમયમર્યાદાનું તથા કાઉસ્સગના સ્વરૂપનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.
*(૧) જૈન શાસ્ત્રોમાં જણાવેલું નામ આગાર સૂત્ર *(૨) લોકોમાં પ્રચલિત નામ : અર્થ સૂત્ર *(૩) વિષય : કાઉસ્સગ્નની પ્રતિજ્ઞા, આગાર, સમય-મર્યાદા તથા સ્વરૂપનું વર્ણન.
*(૪) સૂત્રનો સારાંશ : પાપોનો સંપૂર્ણ નાશ કરવા માટે ધ્યાન ધરવું જરૂરી છે. ધ્યાન રૂપી અગ્નિમાં ગમે તેવા કર્મો પણ બળીને ખાખ થઈ શકે છે. આ ધ્યાન ધરવા માટે કાયાની મમતાને છોડવી અત્યંત જરૂરી છે. મન-વચન-કાયાની સ્થિરતા જરૂરી છે. તે માટે કાયોત્સર્ગ કરવો જોઈએ.
કોઈપણ પ્રતિજ્ઞા લીધા પછી પ્રાણાન્ત પણ તેમાં ભંગ ન કરી શકાય. પ્રતિજ્ઞા લેતાં પહેલાં પોતાની શક્તિ વિચારી લેવી અને જરૂર જણાય તો પહેલેથી જ કેટલીક છૂટછાટ રાખવી. પણ પ્રતિજ્ઞા લીધા પછી તો જે રીતે પ્રતિજ્ઞા લીધી હોય તે રીતે તેનું બરોબર પાલન અવશ્ય કરવું.
*(પ)સૂત્ર : અન્નત્ય ઉસિએણે નીસિએણે, બાસિએણે છીએણ, જંભાઈએણં, ઉષ્ણુએણે વાય-નિસગેણં, ભમલીએ, પિત્ત-મુચ્છાએ સુહુમહિ અંગે સંચાલેહિ સુહમેહિ ખેલ સંચાલેહિ. સુહમેહિં દિક્ટ્રિ સંચાલેહિ એવભાઈ એહિ આગારેહિં અભગો અવિરાહિઓ હુજ મે કાઉસ્સગ્યો. જાવ-અરિહંતાણં ભગવંતાણં નમુક્કારેણં, ન પારેમિ તાવ-કાય ઠાણેણં મોણેણં ઝાણું અથાણે વોસિરામિ.
