________________
૭૧
સૂત્રોના રહસ્યો
(ગુરુ પડિક્કમેહઃ પ્રતિક્રમણ કર. મારી રજા છે.) હું આપની આજ્ઞાનો સ્વીકાર કરું છું.ઐયંપથિકી ક્રિયા કરતાં થયેલી વિરાધનાનું પ્રતિક્રમણ કરવાને હું ઇચ્છું છું.
જવા-આવવાની ક્રિયા કરતા જીવોને પગથી ચાંપીને ચાલતા, બીજને પગથી ચાંપીને ચાલતા, વનસ્પતિને પગથી ચાંપીને ચાલતા, ઝાકળ, કીડીના નગરાં, પાંચે વર્ણવાળી લીલ-ફુગ, પાણી-કાદવ, કરોળિયાના જાળાં વગેરે ઉપર ચાંપીને ચાલતાં. જે કોઈ જીવોની મેં વિરાધના કરી હોય;
(વિરાધના પામેલો) તે જીવ એકેન્દ્રિય (સ્પર્શનેન્દ્રિય રૂપ એક ઇન્દ્રિયવાળા પૃથ્વી-પાણી-અગ્નિ-વાયુ-વનસ્પતિ) હોય, બેઈન્દ્રિય (સ્પર્શનેન્દ્રિય અને રસનેન્દ્રિય,
એ બે ઇન્દ્રિયવાળા શંખ-કોડા વગેરે) હોય તે ઇન્દ્રિય (સ્પર્શનેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય અને ધ્રાણેન્દ્રિયવાળા કિડી-માંકડ વગેરે) હોય. ચઉરિન્દ્રિય (સ્પર્શનેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય, ધ્રાણેન્દ્રિય અને ચક્ષુરિન્દ્રિય, એ ચાર ઇન્દ્રિયવાળા માખી-ભમરા વગેરે) હોય કે પંચેન્દ્રિય (સ્પર્શનેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય, ઘ્રાણેન્દ્રિય, ચક્ષુરિન્દ્રિય અને કર્મેન્દ્રિય, એ પાંચે ઇન્દ્રિયવાળા ગાય-બળદ માણસ વગેરે) હોય.
તે જીવોને મેં (૧) લાતથી માર્યા હોય (૨) ધૂળથી ઢાંક્યા હોય (૩) જમીન કે ભીંત સાથે ઘસ્યા હોય (૪) અરસ-પરસ ભેગા કર્યા હોય (૫) પરસ્પર અથડાવ્યા હોય (૬) હેરાન-પરેશાન કર્યા હોય (૩) કચડ્યા હોય કે તેમના અવયવો છૂટા પાડ્યા હોય (૮) ડરાવ્યા હોય કે અતિશય ત્રાસ પમાડ્યો હોય (૯)એક ઠેકાણેથી બીજા ઠેકાણે ફેરવ્યા હોય (૧૦) સંપૂર્ણપણે મારી નાખ્યા હોય તેનાથી જે કાંઈ પાપ લાગ્યું હોય તે બધું મારું પાપ
મિથ્યા થાઓ, મિથ્યા થાઓ, મિથ્યા થાઓ. વિવેચન : કોઈપણ વ્યક્તિના પ્રાણ હરી લેવા તે જ હિંસા નથી. તે સિવાય પણ અનેક રીતે આપણાથી હિંસા થઈ જાય છે. તેનું મિચ્છા મિ દુક્કડમ્ આ ઇરિયાવહિયા સૂત્ર દ્વારા દેવાય છે.
જુદી જુદી દસ રીતે હિંસા આપણાથી થઈ જાય છે. દુનિયાના વ્યવહારમાં તો છેલ્લી દસમા નંબરની હિંસાને જ હિંસા મનાયેલી જણાય છે. પણ તે સિવાયની બીજી પણ નવ પ્રકારની હિંસા છે. તે ન થઈ જાય તેની આપણે કાળજી રાખવાની છે.
વળી માત્ર મનુષ્યની કે કૂતરા-બિલાડાની જ નહિ, કીડી કે માંકડની જ નહિ, વનસ્પતિ કે પાણીના જીવોની પણ હિંસા ન થઈ જાય તે ધ્યાનમાં રાખવું.