Page Text
________________
સૂત્રોના રહસ્યો (૩) એષણા સમિતિ : ધર્મારાધના કરવા માટે જરૂરી શરીરને ટકાવવા માટે જરૂર પૂરતી ખાવા-પીવાની વસ્તુઓ (ગોચરી-પાણી) પરમાત્માની આજ્ઞા પ્રમાણે પૂરેપૂરી કાળજીપૂર્વક ગોચરીને ૪૨ દોષોમાંથી કોઈપણ દોષ ન લાગે તે રીતે તપાસીને લાવવી તે.
(૪) આદાન-ભંડ-મત્ત-નિકુખેવા સમિતિ : કોઈપણ જીવજંતુ મરી ન જાય તેની કાળજીપૂર્વક પૂજી-પ્રમાને જ કોઈપણ વસ્તુ લેવી-મુકવી તે.
(૫) પારિષ્ઠાપનિકા સમિતિ જ્યાં કોઈ જીવજંતુ, ઘાસ, લીલ-ફંગ વગેરે ન હોય ત્યાં પેશાબ, ઝાડો વગેરે નકામી ચીજોનો વિધિપૂર્વક ત્યાગ કરવો તે. (૩૪ થી ૩૬) ત્રણ ગુપ્તિનું પાલન કરવા રૂપ ત્રણ ગુણો.
ગુપ્તિ એટલે મન-વચન-કાયાથી થતી ખરાબ પ્રવૃત્તિઓને અટકાવીને, મનવચન-કાયાને સારી પ્રવૃત્તિઓમાં જોડવા તે
(૧) મનોMિ : મનમાં ખરાબ વિચારો ન કરવા વિચારો કરવા જ પડે તો. સારા વિચારો કરવા.
(૨) વચનપ્તિ શક્ય બને તો મૌન રાખવું. બોલવું જ પડે તો ખરાબ-કડવાઅસત્ય-અપ્રિય વચનો ન બોલતાં સારા-મધૂર-સત્ય-પ્રિય વચન બોલવા.
(૩) કાયપ્તિ : શરીર વડે કોઈપણ ખરાબ કાર્ય ન કરતાં સારું કાર્ય કરવું. તે વખતે પણ પૂજવા-પ્રમાજવાનો ઉપયોગ રાખવો.
આપણા ગુરુભગવંતો ઉપર જણાવેલી પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિને સારી રીતે પાળે છે. આ આઠ અષ્ટપ્રવચનમાતા તરીકે પ્રસિદ્ધ છે.
આ આઠનું પાલન કરવાથી સંયમજીવન નિર્મળ બને છે. સાધુજીવન દીપી ઊઠે છે. પુષ્કળ કર્મનિર્જરા થાય છે. મોક્ષ નજીક આવે છે. આમ, આ આઠે ય સાધુના સંયમની માતાની જેમ કાળજી કરનાર હોવાથી અષ્ટપ્રવચનમાતા કહેવાય છે. માતા વિના બાળક કેટલું ટકે ? તેમ જે સાધુના જીવનમાં આ અષ્ટપ્રવચનમાતાનું પાલન બરોબર નથી હતું, તેનું સંયમજીવન સફળ બનવું મુશ્કેલ બને છે.
શ્રાવક-શ્રાવકાઓએ પણ સામાયિક-પૌષધમાં આ અષ્ટપ્રવચનમાતાનું બરોબર પાલન કરવાનું હોય છે.
ઉપર જણાવેલો ૩૬ ગુણોથી યુકત ગુરુ હોય છે. પ્ર. મુનિ, ઉપાધ્યાય ભગવંત વગેરે પણ ગુરુ તો છે જ ને? તો શું ઉપરના ૩૬ ગુણો
તેમના પણ ગણવાના ? તો ઉપાધ્યાયના ૨૫ ગુણ, સાધુના-૨૭ ગુણ સાંભળવા
મળે છે, તેનું શું? જ. આપણા શાસ્ત્રોમાં મુખ્યત્વે ગુરુ શબ્દનો પ્રયોગ આચાર્યભગવંત માટે જ કરવામાં
આવ્યો છે. ગુરુ એટલે આચાર્યભગવંત. તેમના ૩૬ ગુણો હોય છે, જે આ સૂત્રમાં જણાવવામાં આવ્યા છે.
| SR No. | 008958 |
| Book Title | Sutrona Rahasyo Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Meghdarshanvijay |
| Publisher | Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 178 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 4 MB |