Sutrona Rahasyo Part 1

SR No.: 008958
Original Sutra Author: N/A
Author: Meghdarshanvijay
Publisher: Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 4 MB

Page 41

૩૪
સૂત્રોના રહેશે (૧૫ થી ૧૮) ચાર પ્રકારના કષાયોનો ત્યાગ કરવો તે ચાર ગુણ :
કષ એટલે સંસાર. આય લાભ. જેનાથી સંસારનો લાભ થાય, સંસારનું પરિભ્રમણ વધે, સંસારમાં રખડવું પડે. તેને કષાય કહેવાય. તે કષાય ચાર પ્રકારના છે. (૧) કોધ (૨) માન (૩) માયા અને (૪) લોભ.
(૧) કોંધ=ગુસ્સો, રીસ (૨) માન-અભિમાન, ઘમંડ, અક્કડાઈ. બીજા પ્રત્યે તિરસ્કાર-ધિક્કાર. (૩) માયા કપટ, છેતરપિંડી, છળ. (૪) લોભ-લાલસા, આસક્તિ.
આ ચારેય કષાયો ચોર અને લૂંટારા કરતાં વધારે મૂંડા છે. તેમની ક્યારે ય સોબત કરવા જેવી નથી. જ્યારે જ્યારે તે આત્મા ઉપર પોતાનો પ્રભાવ બતાડે છે. ત્યારે ત્યારે જીવ છતી આંખે આંધળો બની જાય છે. તેના વિવેકચક્ષુ બીડાઈ જાય છે. પરિણામે તે આત્મા તે વખતે ભયંકર ભૂલો પણ કરી બેસે છે. આત્માના ગુણોનું નિકંદન કાઢી દે છે. માટે આ ચારે ય કષાયોથી બધાએ સદા દૂર રહેવા જેવું છે.
ગુરુભગવંતો બને ત્યાં સુધી તો આ કષાયોથી દૂર રહેવાનો પ્રયત્ન કરે છે. શક્ય હોય ત્યાં સુધી આ કષાયો ઉપર ખૂબ જ કાબૂ રાખે છે. તેથી તેમના આ ચાર ગુણો ધયા. (૧૯થી ૨૩) પાંચ મહાવ્રતોનું પાલન કરવું તે પાંચ ગુણ.
પાળવા માટે દુષ્કર-મુશ્કેલ વ્રતો તે મહાવ્રતો. શ્રાવકના અણુવ્રતો કરતાં આ મહાવ્રતો મોટાવ્રતો છે. તે પાંચ છે.
(૧) સર્વથા પ્રાણાતિપાત વિરમણ મહાવ્રતઃ સર્વ પ્રકારે સૂક્ષ્મ કે બાદર, ત્રણ કે સ્થાવર, કોઈ પણ જીવની હિંસા કરવી નહિ, કરાવવી નહિ કે કોઈ હિંસા કરતા હોય તો તેમને સારા માનવા નહિ. તેવી મહાપ્રતિજ્ઞા.
(૨) સર્વથા મૃષાવાદ વિરમણ મહાવ્રત : સર્વ પ્રકારે, ક્રોધ-માન-માયા-લોભહાય કે ભયથી પણ જૂઠું બોલવું નહિ, બીજા પાસે જૂઠ બોલાવડાવવું નહિ, કોઈ જૂઠ બોલતા હોય તો તેને સારો માનવો નહિ; તેવી મહાપ્રતિજ્ઞા.
(૩) સર્વથા અદત્તાદાન વિરમણ મહાવ્રત : સર્વ પ્રકારે, માલિકે નહિ આપેલી (ચોરીની વસ્તુ લેવી નહિ, બીજા પાસે લેવડાવવી નહિ, કોઈ લેતું હોય તો તેને સારો માનવો નહિ; તેવી મહાપ્રતિજ્ઞા.
(૪) સર્વથા મૈથુન વિરમણ મહાવત : સર્વ પ્રકારે દેવી-મનુષ્ય-તિર્યંચ સંબંધી મૈથુન સેવવું નહિ (ગંદુ કામ કરવું નહિ), બીજા પાસે સેવરાવવું નહિ, કોઈ મૈથુન સેવતું હોય તો તેને સારા માનવા નહિ; તેવી મહાપ્રતિજ્ઞા.
(પ) સર્વથા પરિગ્રહ વિરમણ મહાવ્રત : સર્વ પ્રકારે જાતે પરિગ્રહ (મચ્છ- મમત્વ) કરવો નહિ. બીજા પાસે કરાવવો નહિ. કોઈ પરિગ્રહ કરતું હોય તો તેને સારો માનવો નહિ, તેવી મહાપ્રતિજ્ઞા.
વિરમણ શબ્દનો અર્થ થાય છે : વિરામ પામવો, અટકવુ. આ બધા મહાવ્રતો નકારાત્મક સ્વરૂપ છે. પણ હકારાત્મક સ્વરૂપે નથી. એટલેકે પહેલું મહાવ્રત અહિંસાનું