________________
ત્યાગ કરી જ દેવો જોઈએ. પણ બધાની કાંઈ તેવી શક્તિ ન હોય. સત્ત્વ કે ઉલ્લાસ ન હોય. તો છેવટે બારતિથિ - દસતિથિ કે છેલ્લે પાંચ તિથિ તો આ લીલોતરીઓનો (વનસ્પતિઓનો) સંપૂર્ણ ત્યાગ કરવો જ જોઈએ. તે ઉપરાંત પર્યુષણ, ચૈત્રી - આસો આયંબીલની ઓળી, છ અઠ્ઠાઈ અને તેવા બીજા પણ જે જે પર્વના દિવસો હોય તેમાં પણ લીલોતરીનો ત્યાગ કરી દેવો જોઈએ. બચાય તેટલું બચવા માટેનો આ પ્રયત્ન છે. આને જયણા કહેવાય છે.
સાધારણ નામકર્મના ઉદયે અનંતા જીવોને બધા વચ્ચે કોમન (સાધારણ) એક જ શરીર મળે છે – આ અનંત જીવોને શરીર - શ્વાસોશ્વાસ અને આહાર સાધારણ હોય છે. બધાનું આ બધું એકી સાથે થાય છે. માટે આ બધા સાધારણ વનસ્પતિકાય કહેવાય છે. તેમને અનંતા જીવો વચ્ચે એક જ કાય = શરીર મળતું હોવાથી તેઓ અનંતકાય કહેવાય છે.
શાસ્ત્રોમાં બત્રીસ પ્રકારના અનંતકાય જીવો બતાડ્યા છે. તે બધાને બરોબર જાણી લઈને તેનો ત્યાગ કરવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, કારણ કે તેનો ઉપયોગ કરવામાં એક નહિ પણ એકી સાથે અનંતાનંત જીવોનો કચ્ચરઘાણ બોલાય છે. પોતાની મોજમજા માટે અનંતાજીવોને સજા પહોંચાડવાની આ વાત શી રીતે સ્વીકારી શકાય ?
જે વસ્તુઓ જમીનની અંદર ઉગે છે, જેને સૂર્યનો પ્રકાશ મળતો નથી, જેમાંથી તેલ નીકળતું નથી, તે બધા કંદમૂળો અનંતકાય છે. કાંદા, બટાટા, શક્કરીયા, ગાજર, આદૂ, મૂળા, બીટ, સૂરણ, લસણ વગેરેનો સમાવેશ આ અનંતકાયમાં થાય છે, માટે થોડીક પણ કરુણા જેનામાં હોય તેમણે તમામ કંદમૂળનો ત્યાગ કરવો જોઈએ.
મૂળ, કંદ, સ્કન્ધ, ફળ વગેરે વસ્તુઓને તોડવાથી જો સમરુપતુટે તો તે અનંતકાય કહેવાય. સામાન્ય રીતે આપણે કેળાદિ કોઈના ભાગ કરીએ તો તેની બે બાજુની સરફેશ ખરબચડી રહે તે રીતે ભાગ થાય છે. હા! ચપ્પ કે છરીથી ભાગ કરીએ તો લીસા ભાગ થાય તે જુદી વાત. પણ તેવા કોઈ સાધનનો ઉપયોગ કર્યા વિના ભાગ કરીએ તો ખરબચડા જ થાય ને?
પણ અનંતકાય = સાધારણ વનસ્પતિકાયનું લક્ષણ એ છે કે તેમના મૂળ - કંદ - સ્કંધ - ફળ વગેરે કોઈના પણ – સાધનનો ઉપયોગ કર્યા વિના પણ - ભાગ કરીએ તો તે સમભાગ થાય છે. તેની બે બાજુની સરફેસ ખરબચડી થતી નથી પણ લીસી રહે છે.
અનંતકાયના સાંધા – પર્વ - નશો વગેરે ગુપ્ત હોય છે. તેના રેસાઓ દેખાતા નથી. કહેવાયું છે કે જે વૃક્ષના પાંદડા દૂધવાળાં હોય કે દૂધ વગરના હોય, જેના રેસાઓ દેખાતા ના હોય, બે પાંદડા વચ્ચેના સાંધા દેખાતાં ન હોય તો તે બધા પાંદડા અનંતકાય આ
૯૨ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ જ