________________
ક્યારેક રીપેર કરી શકાય છે તો ક્યારેક તે મશીન કાયમ માટે ફેઈલ થઈ જાય છે. તેમ પર્યાપ્તિઓની પોતાની કાર્ય કરવાની શક્તિમાં પણ વધારો – ઘટાડો થઈ શકે છે.
નવું કારખાનું ખોલાય ત્યારે નવા મશીનો ફીટ કરવા પડે તેમ ઔદારિક શરીરધારી મનુષ્ય જ્યારે નવું વૈક્રિય કે આહારક શરીર બનાવે ત્યારે તેમણે નવી છએ પર્યાપ્તિઓ કરવી પડે છે.
શક્તિસંપન્ન શ્રીમંત માનવ છએ મશીનોથી યુક્ત કારખાનું ખોલે. પણ જેની તેવી ક્ષમતા ન હોય તે પાંચ, ચાર કે ત્રણ મશીનોવાળું કારખાનું પણ ખોલે. સંસારના કાર્યો માટે શક્તિના શ્રોત તરીકે પૈસો મુખ્ય ગણાય છે, તેમ કુદરતી કે આધ્યાત્મિક કાર્યો માટેની શક્તિના શ્રોત તરીકે પુણ્ય - પાપમુખ્ય ગણાય છે. પુણ્યનો ઉદય હોય તો સારી અનુકૂળતા મળે. પાપકર્મોનો ઉદય થાય તો પ્રતિકૂળતાઓ મળે.
જેને જેવા પ્રકારના પર્યાપ્ત નામકર્મનો ઉદય હોય તેને તેટલી પર્યાદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય. કોઈને છે, કોઈને પાંચ તો કોઈને ચાર પર્યાપ્તિઓ પ્રાપ્ત થાય. પર્યાદ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરાવવાનું કાર્ય આ પર્યાપ્ત નામકર્મનું છે; પણ અપર્યાપ્ત નામકર્મ પર્યાપ્તિઓ પ્રાપ્ત થતી અટકાવવાનું કાર્ય કરે છે, કારણ કે તે પાપકર્મ છે.
આ અપર્યાપ્ત નામકર્મ કોઈજીવોને પાંચથી, ચારથી કે ત્રણથી વધારે પર્યાપ્તિઓ પ્રાપ્ત થવા દેતું નથી. તે જીવો અપર્યાપ્તા જીવો તરીકે પ્રસિદ્ધ થાય છે; પણ આ અપર્યાપ્ત નામકર્મ પ્રથમ ત્રણ પર્યાદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થતાં અટકાયત કરી શકતું નથી. તેથી સર્વ જીવોને ઓછામાં ઓછી ત્રણ પર્યાપ્તિઓ તો હોય જ છે.
જીવન જીવવા માટે એકેન્દ્રિય જીવોને પહેલી ચાર, બેઈન્દ્રય - તેઈન્દ્રિય – ચઉરિન્દ્રિય જીવોને પાંચ તથા પંચેન્દ્રિય જીવોને છ પર્યાપ્તિઓ રૂરી છે. તે તે જીવો માટે આ સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિઓ ગણાય.
જેવો સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ કર્યા પહેલાં જ મરણ પામવાના હોય તે બધા જીવોને લબ્ધિ અપર્યાપ્તા જીવો કહેવામાં આવે છે. આ લબ્ધિ અપર્યાપ્તા જીવો પણ ઓછામાં ઓછી ત્રણ પતિઓ તો પૂર્ણ કરે જ છે. પણ ત્યારપછીની કેટલીક પર્યાપ્તિઓ તેઓ પૂર્ણ કરે કે ન પણ કરે; કિન્તુ બધી પતિઓ તો પૂર્ણ ન જ કરે.
પરન્તુ જે જીવો સ્વયોગ્ય બધી જ પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ કર્યા પછી જ મરવાના હોય તેઓ લબ્ધિ પર્યાપ્તા જીવો ગણાય. તેમણે કોઈપણ યોગ્ય પર્યાતિ પ્રાપ્ત કરવાની બાકી રહેતી નથી.
નરકના અને દેવના જીવોનું ઓછામાં ઓછું આયુષ્ય પણ દસ હજાર વર્ષનું છે. બધી પર્યાપ્તિઓ અંતર્મુહૂર્તમાં પૂર્ણ થઈજજતી હોવાથી તમામ નારકો અને દેવો સ્વયોગ્ય છએ પર્યાપ્તિઓ પૂર્ણ કર્યા પછી જ મરે છે, તે વાત નક્કી થઈ. તેથી તમામ નારકો અને
કઈ ૮૫ હજાર કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ માં