________________
વ્યંતરદેવોઃ આપણી પૃથ્વીની જાડાઈના ઉપરના શરૂઆતના ૧૦૦૦યોજનના ઉપર - નીચેના ૧૦૦-૧૦૦ યોજન છોડીને વચ્ચેના જે ૮૦૦ યોજન છે તેમાં આઠ પ્રકારના વ્યંતર દેવો વસે છે. (૧) પિશાચ (૨) ભૂત (૩) યક્ષ (૪) રાક્ષસ (૫) કિન્નર (૬) ડિંપુરૂષ (૭) મહોરગ અને (૮) ગંધર્વ.
વાણવ્યંતર દેવો આપણી પૃથ્વીની જાડાઈના સૌથી ઉપરના જે ૧૦૦યોજન છે તેમાંના ઉપર - નીચે ૧૦- ૧૦ યોજન છોડીને વચ્ચેના ૮૦ યોજનમાં આઠ પ્રકારના વાણવ્યંતર દેવો વસે છે. (૧) અણપની (૨) પણપની (૩) ઈસીવાદી (૪) ભૂતવાદી (૫) કંદિત (૬) મહાકંદિત (૭) કોહંડ અને (૮) પતંગ.
તિર્યગુર્જુભકદેવોઃ દસ પ્રકારના તિર્યમ્ ભકદેવો આપણી પૃથ્વી પર આવેલા દીર્ઘ વૈતાઢ્ય પર્વતની મેખલાઓમાં વસે છે. તેઓ ભગવાનના જન્મ, દીક્ષા, વરસીદાન, પારણા વગેરે પ્રસંગોએ આકાશમાંથી સોનૈયા વગેરે વરસાવે છે તથા ભગવાનના ઘરોના ભંડાર ભરી દે છે.
જ્યોતિષી દેવો આકાશમાં જે સૂર્ય, ચંદ્ર, મંગળ વગેરે ગ્રહો, નક્ષત્રો તથા તારા દેખાય છે તે જયોતિષી દેવોના વિમાનો છે. તેમાં તે તે નામના દેવો વસે છે. તેઓ આપણી પૃથ્વીની સપાટીથી ૭૯૦યોજનથી ૯૦૦યોજન સુધીના ઉપરના વિસ્તારમાં મેરુપર્વતની આસપાસ ફરે છે. તેથી ચર છે. અઢીદ્વીપની બહાર પણ સૂર્ય-ચંદ્ર ગ્રહ - નક્ષત્ર - તારાના વિમાનો આવેલા છે, પણ તેઓ સ્થિર છે. ફરતા નથી માટે અચર કહેવાય છે.
વૈમાનિક દેવોઃ વધારે પુણ્યવાળા, ભૌતિક રીતે વધારે સુખી દેવો તે વૈમાનિક દેવો. તેમાં બાર દેવલોક, નવ ગ્રેવેયક તથા પાંચ અનુત્તરવાસી દેવોનો સમાવેશ થાય છે. (૧) સૌધર્મ (૨) ઈશાન (૩) સનતકુમાર (૪) મહેન્દ્ર (૫) બ્રહ્મલોક (૬) લાંતક (૭) મહાશુક્ર (૮) સહસ્ત્રાર (૯) આનત (૧૦) પ્રાણત (૧૧) આરણ અને (૧૨) અમ્રુત.
બાર દેવલોકની ઉપર નવ રૈવેયકના ૩૧૮ વિમાનો આવેલા છે. (૧) સુદર્શન (૨) સુપ્રતિષ્ઠ (૩) મનોરમ (૪) સર્વતોભદ્ર (૫) સુવિશાલ (૬) સોમન (૭) પ્રીતિકર (૮) સોમનસ અને (૯) નંદિકર.
તેની ઉપર ચાર દિશામાં ચાર અને વચ્ચે એક વિમાન અનુત્તરવાસી દેવાનું છે. (૧) વિજય (૨) વૈજયન્ત (૩) જયંત (૪) અપરાજિત અને (પ) સર્વાર્થસિદ્ધ. આ સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં જનાર દેવે પછીના ભવમાં દીક્ષા લઈને મોક્ષે જાય છે.
આ દેવગતિમાં ભવનપતિ, વ્યંતર, જયોતિષ્ક તથા બીજા ઈશાન દેવલોક સુધીના આઇઇઇઇઇઇક ૧૩ ના કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ માં