________________
મુખીએ બતાડેલા ટૂંકા રસ્તે જઈને, ગામના પાદરે રસ્તો રોકી ભયો ઊભો રહી ગયો. થોડી વારમાં ઘરવખરી ભરેલા ગાડામાં બેઠેલો દરજી-દરજણપરિવાર ત્યાં આવી પહોંચ્યો.
તરત જ પેલો ભવૈયો પોતાની આંગળીથી પોતાનું નાક કાપતો હોય તેવી એક્શન કરતો બોલ્યો, “જોઈને ભવૈયાની તાકાત ! છેવટે નાક કાપ્યું ને ! આ બંદાએ ગામ બહાર કાઢ્યો કે નહિ? કહ્યું હતું કે સાંજ સુધીમાં શેરવાણી સીવી આપ. આ ભવૈયાને ન સતાવ.. ન માન્યું! ગામ છોડવું પડ્યું ને. જા જા ભાગ જલદી પાછો ગામમાં કદી આવતો નહિ !”
આ સાંભળી અભિમાનમાં આવેલો પેલો દરજી ગાડું ઊભું રાખીને બોલ્યો. એટલે શું હું તારા કહેવાથી ગામ છોડું છું; એમ માને છે? જા...જા..તું મને ગામ બહાર કાઢનાર કોણ? તારી તે વળી શી તાકાત? કાઢી તો જો ગામ બહાર ! હું તો આ ગામમાં પાછો ચાલ્યો. હું તો મારા ગામમાં જ હવે રહેવાનો.. તું મને શું બહાર કાઢવાનો?. ” વગેરે બોલતા દરજીએ ગાડાને પોતાના ગામ તરફ પાછું વાળ્યું.
બસ, ભવૈયા જેવું છે આ મોહનીયકર્મ, ભવૈયાની જેમ તે જીવને ગુસ્સો કરાવી શકે છે; તો ઘડીમાં ખડખડાટ હસાવી પણ શકે છે. જીવને અહંકારમાં અક્કડ બનાવી શકે છે તો ક્યારેક કાકલૂદી કરતી નરમ ગાય પણ બનાવી શકે છે.
આ મોહનીયકર્મને ખતમ કરવાનો પુરુષાર્થ આ માનવભવમાં આપણે કરવાનો છે. કેમકે, બંધાયેલું આ મોહનીયકર્મ પરમાત્માના વચન ઉપરની આપણી શ્રદ્ધા ડગમગાવવાનું કાર્ય કરે છે. નવકારશી જેવું નાનકડું પચ્ચખાણ પણ કરવા દેતું નથી. ક્યારેક બાધા-નિયમ લેવાના અવસરે ખોટી ખોટી દલીલો આપણી પાસે કરાવડાવે છે. સાધુ જીવન જ સ્વીકારવા જેવું હોવા છતાં સાધુજીવન લેવાની ભાવના થવા દેતું નથી.
જૂના બંધાયેલા મોહનીય કર્મને ખતમ કરવાનો પુરુષાર્થ આદરવાની સાથે નવું મોહનીયકર્મ પળે પળે બંધાઈ ન જાય, તેની પણ કાળજી રાખવી જોઈએ.
જૈન શાસનની માન્યતા કરતાં વિપરીત દેશના આપવાથી મોહનીયકર્મ બંધાય છે. મરિચીએ “વિલા ! ઈધ્યપિ ઈર્થાપિ” હે કપીલ ! ધર્મ અહીં પણ છે ને ત્યાં પણ છે. તેવી વાત કરી તો તેને મોહનીયકર્મ બંધાઈ ગયું. એક કોડાકોડીસાગરોપમ સંસાર વધી ગયો.
બધા ધર્મ સારા એવું પણ ન બોલાય. પરધર્મ પ્રત્યે તિરસ્કાર તો ન જ જોઈએ, પણ તેના સિદ્ધાન્તોની પ્રશંસા પણ ન કરાય.
મોહનીય કર્મ 1 ૮૫