________________
( વેદનીયકર્મો
આત્મા કદી પણ દુઃખી હોઈ શકે નહિ. તેનો પ્રથમ ગુણ અનંતજ્ઞાન છે, બીજો ગુણ અનંતદર્શન છે; તો ત્રીજો ગુણ છે : અવ્યાબાધ સુખ.
આત્મા સદાનો સુખી છે. તેના સુખમાં કદી બાધા આવતી નથી. તેનું સુખ દુઃખની ભેળસેળવાળું નથી. તેનું સુખ સદા ટકનારું છે. તેનું સુખે કદી પણ દુઃખ લાવી શકનારું નથી. તેનું સુખ સ્વાધીન છે. તેના પોતાના સુખ મેળવવા તેને કદી પણ કોઈનીય સહાયની જરૂર નથી.
પણ આત્મારૂપી સૂર્યની સામે વેદનીયકર્મ રૂપી વાદળ આવી જવાથી આત્મા રૂપી સૂર્યનો અવ્યાબાધ સુખ નામનો ગુણ રૂપી પ્રકાશ ઢંકાઈ ગયો છે. પરિણામે જીવન સુખી કે દુઃખી બન્યા કરે છે.
આ વેદનીયકર્મના પ્રભાવે જીવને પરાધીન-કૃત્રિમ સુખ-દુ:ખ મળ્યા કરે છે. આ કર્મના ઉદયે જીવ દુઃખી બને છે. કદાચ જો તેને સુખ મળી જાય તો તે સુખ કાયમ તેની પાસે ટકતું નથી. તે સુખ દુઃખની ભેળસેળવાળું હોય છે. તે સુખ પાછું નવા દુ:ખને લાવનારું હોય છે. તે સુખ પરાધીન હોય છે. કોઈને કોઈ સાધન-સામગ્રીની સહાયથી જ તે સુખ અનુભવી શકાય છે.
આવી સુખ દુઃખની ઘટમાળમાં જીવને રખડાવતું કર્મ તે આ વેદનીય કર્મ
અંજના સુંદરીના જીવનમાં સતત દુઃખની વણઝાર આવી. મહાસતી સીતાનું જીવન ભારે દુઃખમય પસાર થયું.
જન્મતા જ ભાઈ ભામંડલનો વિયોગ થયો : કેવી અભાગણી તે બહેન !
મોટી થતાં સગો ભાઈ ભામંડલ જ તેના તરફ મોહિત બન્યોઃ કેવી અભાગણી તે કુમારિકા !
રાજકુમાર રામચંદ્રજી સાથે લગ્ન થવા છતાં ય વનમાં જવાનો વખત તેનો આવ્યો. કેવી અભાગણી તે પત્ની!
રાવણને હરાવીને, રામચંદ્રજી તેને અયોધ્યા લઈ આવ્યા. છતાંય તેના ઉપર કલંક કો કે લગાડ્યું. કેવી અભાગણી તે નારી!
અને પુત્ર લવ-કુશ હજુ તો ગર્ભમાં જ છે; છતાં જેને જંગલમાં હિંસક પશુઓ વચ્ચે છોડી દેવામાં આવી. કેવી અભાગણી તે માતા !
હજુ ય ઓછું હોય તેમ... લવ-કુશનો રામચંદ્રજી સાથે મેળાપ થયા બાદ પણ
વેદની ચકર્મ 1
છ૩
