________________
(૫) આયુષ્યકર્મ (૬) નામકર્મ (૭) ગોત્રકર્મ અને (૮) અંતરાયકર્મ
આઠે કર્મોના નામો જલદી યાદ રહી જાય તે માટે નીચેની ટૂચકો યાદ રાખી
લેવો.
- જ્ઞાનચંદ શેઠ દર્શન કરવા ગયા. રસ્તામાં તેમને પેટમાં ખૂબ વેદના ઊપડી. સામે તેમને તેમના મિત્ર મોહનભાઈ વૈદરાજ મળ્યા. તેમણે મોહનભાઈને કહ્યું કે, જલદી દવા કરો, નહિ તો મારું આયુષ્ય હમણાં પૂરું થઈ જશે. મોહનભાઈએ દવાની પડીકી આપીને કહ્યું કે, તમારા ભગવાનનું નામ લો અને ગોત્ર દેવતાને યાદ કરો. તેથી તમારા તમામ અંતરાયો દુ:ખો દૂર થઈ જશે.
આ નાનકડા ટૂચકામાં ક્રમશઃ આઠે કર્મોના નામો ગોઠવાઈ ગયા છે. આ આઠે કર્મો આપણા આત્માને સંસારમાં અનેક પ્રકારના નાચ નચાવી રહ્યા છે.
આપણો આત્મા તો સૂર્ય સમાન છે. જેમ સૂર્ય પોતાના કિરણો વડે જગતને પ્રકાશિત કરે છે, તેમ આત્મા પણ પોતાના ગુણો વડે પોતાના જીવનને પ્રકાશિત બનાવે છે.
પરંતુ જો ચોમાસાના સમયે સૂર્યની આસપાસ વાદળોના આવરણ આવી જાય તો સૂર્ય વાદળ પાછળ ઢંકાઈ જાય છે. પરિણામે સૂર્યનાં કિરણો ધરતી ઉપર ન પહોંચતા અંધકાર છવાય છે. - બસ, તેજ રીતે સૂર્ય સમાન આત્માની આસપાસ કર્મો રૂપી વાદળો છવાઈ ગયા છે. પરિણામે આત્માના ગુણો ઢંકાઈ જતાં, તેનો પ્રકાશ જીવનમાં આછો થઈ જાય છે અથવા તો ગુણોથી વિપરીત એવા દોષોથી જીવનમાં અંધકાર વ્યાપી જાય છે.
આપણા આત્માના મુખ્ય આઠ ગુણો ગણાયેલા છે. તેને ઢાંકી દેતાં કર્મો આઠ છે. જે આત્માને સંસારમાં રખડાવે છે. હવે પછી આપણે તે આઠે કર્મોનું સ્વરૂપ વિચારીશું.
કર્મોનું સ્વરૂપ તે
૪૦
