________________
કર્મોનું ચોથું પ્રવેશદ્વાર : યોગા
અંગારમદક આચાર્ય, વિનયરત્ન સાધુ વગેરે અભવ્ય જીવોને સદા મિથ્યાત્વ મોહનીયકર્મનો ઉદય હોવાથી તેઓને ચાર ચાર બાકોરા ખુલ્લા હોય અને તેથી તે દ્વારા સતત કામણવર્ગણા ધસી જઈને તેમના આત્મામાં ચોંટીને કર્મ બન્યા જ કરે છે. પરિણામે તેમનો આત્મા કદી પણ મોક્ષે જઈ શકશે નહિ.
પણ શ્રેણિક, શ્રીકૃષ્ણ વગેરે જે આત્માઓ સમ્યગ્દર્શન પામ્યાં છે, તેમનું મિથ્યાત્વનું ઝેર ઓકાઈ ગયું હોવાથી પહેલું બાકોરું બંધ થઈ ગયું. પણ તેમનાય બાકીના ત્રણ બાકોરાં તો ખુલ્લા જ છે.
છતાંય એક વાત નક્કી કે પહેલું બાકોરું બંધ કરનાર આત્માના બાકીના ત્રણ બાકોરા ક્યારેક ને ક્યારેક બંધ થવાના જ. અને ત્યારે તે આત્મા મોક્ષે પણ પહોંચવાનો જ. માટે જ સમ્યગુદૃષ્ટિ આત્માનો નક્કી મોક્ષ કહેવાય છે. - સ્થૂલભદ્રજી, હરિભદ્રસૂરિજી વગેરે ગુરુભગવંતોના પહેલા બંને બાકોરા બંધ કહેવાય. છતાંય હજુ છેલ્લાં બે બાકોરાં તેમના ખુલ્લા જ છે.
તેમાંનું પૂર્વે જોઈ ગયા તે કષાય નામનું ત્રીજું બાકોરું બંધ થાય ત્યારે તે આત્મા કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શન પામે. તેઓ સર્વજ્ઞ, સર્વદર્શી કહેવાય. હવે કષાય પણ ન હોવાથી તેઓ વીતરાગ કે જિન પણ કહેવાય.
પરમાત્મા મહાવીરદેવ નયસારના ભવમાં સમક્તિ પામ્યા ત્યારે તેમનું પહેલું બાકોરું બંધ થયું. ર૭માં ભાવમાં ૩૦ વર્ષની ઉંમરે કારતક વદ દસમીએ તેમણે દીક્ષા લીધી ત્યારે બીજું બાકોરું સંપૂર્ણ બંધ કર્યું.
સાડા બાર વર્ષની ઘોર સાધના કરીને, પ્રભુ વર૪ર વર્ષની ઉંમરે વૈશાખ સુદદસમના જુવાલિકા નદીના કિનારે કેવળજ્ઞાન પામ્યા ત્યારે ત્રીજું બાકોરું પણ બંધ થયું.
છતાંય પ્રભુ ત્યાર પછી સંસારમાં ૩૦ વર્ષ રહ્યા. તરત તેમનો મોક્ષ ન થયો. હજું ચોથું બાકોરું ખુલ્યું હતું. જેમાંથી નવી કાર્મણવર્ગણા પ્રવેશતી હતી. પ્રભુ ૭૨ વર્ષની ઉંમરે, અપાપાપુરીમાં (પાવાપુરીમાં) દિવાળીના દિને મોક્ષે ગયા.
૪રથી ૭૨ વર્ષની વય દરમ્યાન પ્રભુને પ્રથમ ત્રણ બાકોરાં બંધ હોવા છતાં જે છેલ્લું બાકોરું ખુલ્યું હતું, તેનું નામ છે : યોગ.
કર્મનું ચોથું પ્રવેશદ્વાર : યોગ રૂ. ૩૦