________________
ભ્રષ્ટ કરીને દુઃખી બનાવવો.”
આ કર્મેહુમલો કરતાં જ સગાપુત્ર કોણી કે બળવો કર્યો. નાંખ્યો શ્રેણીકને જેલમાં. રોજ ૧૦૦-૧૦૦ ફટકા-મીઠું પાયેલા હંટરના – ફટકારવાના શરૂ થયા. પરમાત્માનું તત્ત્વજ્ઞાન પામી શ્રેણીક સુખમાં લીન નહોતો બન્યો માટે જ આવા દુઃખમાં પણ તે દિન ન બન્યો. પ્રત્યેક ફટકે વીર...વીર વીર... એવો રણકાર તેના મુખમાંથી નીકળતો હતો.
ચક્રવર્તીકાળમાં સુખમાં લીન બનેલા પેલા સુભૂમ ચક્રવર્તી ઉપર જ્યારે આ વેદનીયકર્મે અચાનક હુમલો કર્યો ત્યારે તેની પાલખીને ઊંચકનારા તમામ દેવોને એકી સાથે વિચાર આવ્યો કે, “બધાએ તો પાલખી ઊંચકી છે. હું એકલો નહિ ઊંચકું તો શું વાંધો છે?” બધાએ એકી સાથે પાલખી છોડી દીધી... પરિણામ ? સુખી સુખભ્રષ્ટ બન્યો. દુ:ખી બન્યો. દીન બન્યો! અશુભ ધ્યાનમાં મરણ પામીને સાતમી નરક ચાલ્યો ગયો. ભયંકર દુઃખમાં તે સબડવા લાગ્યો
વિશ્વના સુખી માણસો સુખભ્રષ્ટ થઈને કેવા દુઃખી બને છે.. રોતા-ચીસો પાડતા-ભીખ માંગતા કેવા અત્યંત દીન અને રાંકડા બને છે તે આપણે જોયું. સુખીઓને સુખભ્રષ્ટ કરીને દુઃખી બનાવવાનું કામ જે કર્મનો હુમલો કરે છે, તે કર્મનું નામ છે : વેદનીયકર્મ, જ્યારે આ વિશ્વના ધર્મી જીવો ઉપર હુમલો કરીને, તે ધર્મીઓને બુદ્ધિભ્રષ્ટ કરીને પાપી બનાવવાનું કામ જે કર્મ કરે છે તેનું નામ છે : મોહનીયકર્મ.
આપણે પૂર્વે જોયું કે આ વિશ્વના સુખલંપટ જીવોને સુખ એટલું બધું પ્રિય હોય છે કે તે સુખને મેળવવા તેઓ ગમે તેટલા મહાન ધર્મને પણ તિલાંજલી આપી દેતા અચકાતા નથી.
તે જ રીતે આ વિશ્વમાં એવા ધર્મી જીવો પણ વસે છે કે જેમને ધર્મ અત્યંત પ્રિય હોય છે. તેઓ ધર્મને સર્વસ્વ માનતા હોય છે. ધર્મના કાજે ધનને પૂંઠ કરતા તેમને વાર લાગતી નથી. ધર્મના ખાતર પોતાના ભોગસુખોને આગ ચાંપી દેવા તેઓ તૈયાર હોય છે. તેમના જીવનના પ્રત્યેક વર્તન, વ્યવહારમાં ધર્મની સુવાસ ફેલાતી જોવા મળે છે. તેઓ સુખને છોડીને પણ ધર્મી તરીકે ટકી જવા ઈચ્છે છે. પાપની કલ્પના કરતા તેઓ રડી ઊઠે છે.
પણ આવા ધર્મી આત્માઓ ઉપર પણ જયારે મોહનીયકર્મ હુમલો કરે છે, ત્યારે તેઓએ પાપી બની જવું પડે છે.
જો કે સુખ કરતાં ધર્મ વધારે બળવાન છે. તેથી સુખને દૂર કરવું સહેલું છે પણ ધર્મને દૂર કરવો સહેલો નથી. તેથી વેદનીયકર્મ સુખીઓ ઉપર હુમલો કરીને, તે
૯૨
D. કર્મનું કમ્યુટર