Navtattva Prakarana Sarth

SR No.: 008916
Original Sutra Author: N/A
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana
Publication Year: 2006
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Religion
File Size: 10 MB

Page 73

૭૨
શ્રી નવતત્વ પ્રકરણ वनचउक्कागुरुलहु, परघा उस्सास आयवुज्जोअं। सुभखगइनिमिणतसदस, सुरनरतिरिआउ तित्थयरं ॥१६॥
સંસ્કૃત અનુવાદ वर्ण चतुष्काऽगुरुलघु-पराघातोच्छ्वासातपोद्योतम् ।
शुभखगतिनिर्माणत्रसदशक-सुरनरतिर्यगायुस्तीर्थंकरम् ॥१६॥ વૈક્રિય-વૈક્રિય વર્ગણાનું બનેલું અને વિવિધ જાતની ક્રિયામાં સમર્થ એવું જે દેવ અને નારકોનું શરીર, તે વૈક્રિય શરીર. તે અપાવનાર કર્મ તે વૈકિય શરીર નામકર્મ.
આહારક-આહારક વર્ગણાનું બનેલું અને ચૌદ પૂર્વધરે શંકા પૂછવા કે તીર્થંકરાદિની ઋદ્ધિ જોવા એક હાથ પ્રમાણનું, તત્કાળ પુદ્ગલોનું આહારણ-ખેંચાણ કરીને બનાવી કાઢેલું. તે આહારક શરીર; અને તે અપાવનાર કર્મ તે આહારકશરીર નામકર્મ.
તૈજસ-તૈજસ વર્ગણાનું બનેલું, અને શરીરમાં ગરમી રાખનારૂં, નજરે ન દેખાતું દરેક જીવ સાથે અનાદિ કાળથી જોડાયેલું શરીર તે-તૈજસ્ શરીર, અને એને અપાવનાર કર્મ તે તૈજસ શરીર નામકર્મ.
કામણ-કાશ્મણ વર્ગણાનું બનેલું, તે આઠ કર્મોના સમૂહરૂપ કાર્મણ શરીર ગણાય છે. અને તે અપાવનાર કર્મ તે કામણ શરીર નામકર્મ કહેવાય છે. કાર્મણશરીર નામકર્મ ન હોય તો, જીવને કાર્મણ વર્ગણા જ મળી શકે નહીં. અને એ કાર્પણ શરીર જ આઠ કર્મોની વર્ગણા રૂપે વહેંચાયેલું છે.
અંગોપાંગ-બે હાથ, બે પગ, માથું, પેટ, પીઠ, હૃદય એ આઠ અંગો, આંગળા વગેરે ઉપાંગો છે, અને રેખાઓ વગેરે અંગોપાંગો કહેવાય છે. તે અપાવનાર કર્મ તે અંગોપાંગ નામકર્મ કહેવાય છે. પહેલા ત્રણ શરીરને અંગોપાંગો હોય છે. બાકીનાઓને નથી હોતાં માટે અંગોપાંગ કર્મ ત્રણ છે.
વજ8ષભનારાચ-સંઘયણ-સંહનન છ છે. સંવનન એટલે હાડકાંનો બાંધો વજખીલો, ઋષભ-પાટો, નારાચ-બન્ને હાથ તરફ મર્કટબંધ. બન્નેય હાથથી બન્નેય હાથના કાંડા પરસ્પર પકડીએ તો મર્કટબંધ કહેવાય છે. તેના ઉપર લોઢાનો પાટો વીંટીએ, અને તેમાં ખીલો મારીએ, એમ કરતાં જેવી મજબૂતી થાય તેવો મજબૂત હાડકાંનો બાંધો તે વજઋષભનારાચ સંહનન કહેવાય છે. તેવો મજબૂત બાંધો અપાવનાર કર્મવજઋષભનારાયસંહનન નામકર્મ કહેવાય છે.
સમચતુરસ-સંસ્થાન એટલે આકૃતિ એ પણ છે છે. સમ-સરખાં, ચતુઃચાર, અગ્નખૂણા. જે આકૃતિમાં ચાર ખૂણા સરખા હોય, તે સમચતુરગ્ન સંસ્થાન. ચાર ખૂણા-પદ્માસને બેઠેલ મનુષ્યના ૧. ડાબા ઢીંચણથી જમણો ખભો, ૨. જમણા ઢીંચણથી ડાબો ખભો, ૩. બે ઢીંચણ વચ્ચેનું અંતર અને ૪. આસનના મધ્યથી લલાટ સુધી. આ સંસ્થાનવાળા શરીરથી જગમાં કોઈ પણ વધારે સુંદર શરીર ન હોય તેવી શરીરની અદ્ભુત સુંદરતા હોય છે. તે સમચતુરગ્ન સંસ્થાન કહેવાય. તે અપાવનાર કર્મ તે સમચતુરસસંસ્થાન નામકર્મ. બાકીના પાંચ-પાંચ સંસ્થાન અને સંઘયણ પાપ તત્ત્વમાં આવશે.