Page Text
________________
શ્રી નવતત્વ પ્રકરણ તથા ૫ વર્ણ, ગંધ, ૫રસ અને સ્પર્શ અને પસંસ્થાન. એ ૨૫ ગુણમાંના જેગુણના ભેદ ગણાતા હોય, તે ગુણ અને તેના વિરોધી-સ્વાતીય ગુણ સિવાયના શેષ સર્વ ગુણોના ભેદ, તે ગુણમાં પ્રાપ્ત થાય. જેમ-કૃષ્ણાદિ પાંચ વર્ષ સહિત કૃષ્ણવર્ણનો ગુણભેદ ૨૦થાય, અને એ રીતે દરેક વર્ણના ૨૦-૨૦ગણતાં વર્ણના ૧૦૦ભેદ થાય. એ પદ્ધતિએ પ રસના ૧૦૦ ગુણ. પસંસ્થાનના ૧૦૦ ગુણ. ૨ ગંધના ૪૬ ગુણ, અને ૮ સ્પર્શના (વિરોધી સ્પર્શ બલ્બ હોવાથી તે બાદ કરતાં, દરેક સ્પર્શના ત્રેવીસ ત્રેવીસ ગણતાં) ૧૮૪, અને એ સર્વ મળી ૫૩૦ ભેદ પુગલના એટલે (રૂપી અજીવના ભેદ) છે.
તે પુનઃ પૂર્વોક્ત ૩૦ સાથે મેળવતાં પ૬૦ ભેદ અજીવના થાય. ૨ અજીવતત્ત્વ જાણવાનો ઉદ્દેશ
પ્રશ્ન:- અજીવતત્ત્વ સેવ (એટલે જાણવા યોગ્ય) કહ્યું છે, તે ઉપરાંત બીજો કોઈ ઉદેશ છે?
ઉત્તર ઃ હે જિજ્ઞાસુ ! અજીવતત્ત્વ માત્ર જાણવું એટલો જ અજીવતત્ત્વની જ્ઞાનપ્રાપ્તિનો ઉદેશ નથી, પરંતુ અજીવતત્ત્વનું જ્ઞાન કરીને જીવના સ્વરૂપની (અને પ્રસંગતઃ નવેય તત્ત્વોના હેય, શેય, ઉપાદેય સ્વરૂપની) પ્રાપ્તિ કરવી, એ જ અજીવતત્ત્વની જ્ઞાનપ્રાપ્તિનો ઉદ્દેશ છે, અજીવતત્ત્વના જ્ઞાનથી જીવસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ આ પ્રમાણે છે
અજીવોમાંથી પુગલો સાથે આત્માને વિશેષ સંબંધ છે, કારણ કે જીવને પોતાના સ્વરૂપથી ભ્રષ્ટ કરનાર આ કર્મ, પાંચ ઇન્દ્રિયો, શરીર, મન, ધન, પરિવાર ઇત્યાદિ સર્વ પદાર્થો પુદ્ગલ છે, તેથી આત્મા એમ વિચાર કરે કે, “આ પુદ્ગલદ્રવ્ય અજેવદ્રવ્ય છે, હું જીવદ્રવ્ય છું. પુદ્ગલાદિ પદાર્થો જડ છે, હું ચેતન છું. પુદ્ગલો ક્ષણવિનાશી છે, હું અવિનાશી છું. મુગલાદિ દ્રવ્યો અજ્ઞાન છે, હું અનંત જ્ઞાનવંત છું, છતાં પણ આ પગલાદિ અજીવો સાથે મારે સંબંધ શો?
વળી, અજીવ-કર્મ-પુદ્ગલ મદારીની પેઠે મને જીવને માંકડારૂપ બનાવી પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણે નાચ નચાવે છે, તે કેટલું વિચિત્ર છે? હું જીવ રાજા સરખો ત્રણ ભુવનનો અધિપતિ હોવા છતાં અને અનંત વીર્ય બળથી મહાન્ કેસરી સિંહ સરખો હોવા છતાં, આ જડ-પુદ્ગલાદિ અજીવો મારા ઉપર પોતાની સત્તા ચલાવી મને ગમે તે સ્થાને રઝળાવે છે, ભમાવે છે, દુઃખ દે છે, એ કેટલું વિચિત્ર છે? ઈત્યાદિ-અજીવ દ્રવ્યની આત્મા સાથેના સંબંધની વિષમતા વિચારીને એ જડ સ્વરૂપ. અજીવ દ્રવ્યની રાજયસત્તામાંથી મુક્ત થઈ, જીવ-આત્મા પોતાનું આત્મ
| SR No. | 008916 |
| Book Title | Navtattva Prakarana Sarth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | |
| Publisher | Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 178 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 10 MB |