Navtattva Prakarana Sarth

SR No.: 008916
Original Sutra Author: N/A
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana
Publication Year: 2006
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Religion
File Size: 10 MB

Page 164

મોક્ષતત્ત્વ
૧૬૩
સમયમાં ૧ જીવ મોક્ષે જાય, અને ઉત્કૃષ્ટથી ૧ સમયમાં ૧૦૮ જીવ મોક્ષે જાય છે. તેમાં પણ નીચેના કોષ્ટક' પ્રમાણે નિયમ જાણવો.
જીવ સંખ્યા
૧ થી ૩૨
૩૩ થી ૪૮
૪૯ થી ૬૦
૬૧ થી ૭૨
૭૩ થી ૮૪
૮૫ થી ૯૬
૯૭ થી ૧૦૨
નિરન્તર મોક્ષે જાય
૮ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે. ૭ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે. ૬ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે.
૫ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે. ૪ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે. ૩ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે. ૨ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે.
૧ સમય સુધી, ત્યાર બાદ અવશ્ય અત્તર પડે.
૧૦૩ થી ૧૦૮
એ પ્રમાણે અનેક સિદ્ધનો નિયમ છે. વળી સિદ્ધોનું જઘન્ય અત્તર ૧ સમય અને ઉત્કૃષ્ટ અન્તર ૬ માસનું છે. અર્થાત્ ૬ માસ સુધી પણ કોઈ જીવ મોક્ષમાં ન જાય એમ બને છે. ત્યારબાદ કોઈક જીવ અવશ્ય મોક્ષે જાય.
તથા ઉપર કહેલા ૧૫ ભેદમાં મૂળ ભેદ વિચારીએ તો સિદ્ધના ત્રણ રીતે ૨ ભેદ અને ત્રણ રીતે ૩ ભેદ હોય છે. તે આ પ્રમાણે
૧. જિનસિદ્ધ-અજિનસિદ્ધ
૨. તીર્થસિદ્ધ-અતીર્થસિદ્ધ
૧. ગૃહીલિંગ-અન્યલિંગ-સ્વલિંગ ૨. સ્ત્રીલિંગ-પુરુષલિંગ-નપુંસકલિંગ ૩. સ્વયંબુદ્ધ-પ્રત્યેકબુદ્ધ-બુદ્ઘબોધિત
૩. એકસિદ્ધ-અનેકસિદ્ધ
=
એ પ્રમાણે ૬ મૂળ ભેદોની પરસ્પર સંક્રાંતિ (એક બીજામાં અન્તર્ગતપણું) સ્વબુદ્ધિથી યથાર્થ વિચારવી. જેમકે જે અજિનસિદ્ધ તે શેષ ૧૩ ભેદે સિદ્ધ થાય, અને સ્વલિંગસિદ્ધ તે શેષ ૧૨ ભેદે સિદ્ધ થાય, એ પ્રમાણે બે બે મૂળ ભેદમાંનો પ્રત્યેક ભેદ શેષ ૧૩ ભેદે, અને ત્રણ ત્રણ ભેદમાંનો પ્રત્યેક ભેદ શેષ ૧૨ ભેદે સિદ્ધ થાય, પરંતુ જિનસિદ્ધ તો સામાન્યથી શેષ ૭ ભેદે મોક્ષ પામે છે. અથવા એક જીવ એક સમયે સિદ્ધના ૧૫ ભેદમાંથી ૬ ભેદવાળો હોય છે, કારણ કે તે પૂર્વોક્ત ૬ વિકલ્પમાંથી એકેક વિકલ્પ યુક્ત હોય છે. જેમ શ્રી મહાવીરસ્વામી મોક્ષે ગયા તો તે જિનસિદ્ધ-તીર્થસિદ્ધ-એકાકી જવાથી એકસિદ્ધ-સ્વલિંગસિદ્ધપુલ્લિંગસિદ્ધ અને સ્વયંબુદ્ધ સિદ્ધ એમ ૬ ભેદયુક્ત સિદ્ધ થયા.
૧. એ કોષ્ટક અંકમાત્રથી સમજી રાખવું ઠીક છે, કારણ કે એ અંકનો સમયની ગણતરી સાથે ૩-૪ પ્રકારનો અર્થ છે. તે પ્રાથમિક અભ્યાસીઓને સમજવામાં કઠિન છે.