Lay Vilay Pralay

SR No.: 008911
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadraguptasuri
Publisher: Mahavir Jain Aradhana Kendra Koba
Publication Year: 2009
Total Pages: 283
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Story
File Size: 9 MB

Page 117

લય-વિલય-પ્રલય
ભય, ઉપદ્રવ કે ઉપસર્ગ ડરાવી ન શકે, એનું નામ ધીરતા. ધ્યેયમાં એકાકાર બનવા માટે ધીર બનવું જ પડે.
રૂ. પ્રશાંત : સમતાનો શીતલ કુંડ! ધ્યાતા અંતરાત્મા એટલે ઉપશમનાં ખળખળ વહેતાં ઝરણાંઓનો પ્રદેશ! ત્યાં સદૈવ શીતલતા હોય. ન ક્રોધ, ન માન, ન માયા કે ન લોભ! ભલેને એ દુષ્ટ કષાયોના સળગતા કોલસા એના ૫૨ ફેંકવામાં આવે, ઉપશમના કુંડમાં પડતાં જ કોલસા ઠંડાગાર થઈ જાય. મહાત્મા દૃઢપ્રહારી નગરના દરવાજે ધ્યાનમાં લીન બની ઊભા હતા ને? નગરવાસીઓએ એમના પર ક્રોધના અંગારા નહોતા ફેંક્યા? પરંતુ એ મહાત્માને અંગારા બાળી ન શક્યા, કારણ કે ઉપશમરસના કુંડમાં એ અંગારા પડતાં જ બુઝાઈ જતા હતા. તમે ધ્યાની પુરુષોનો ઇતિહાસ વાંચોં. ત્યાં તમને ઉપશમનો મહિમા જાણવા મળશે. ધ્યાની પુરુષ પ્રશાંત હોય. એના જીવનની પ્રત્યેક ક્ષણ ઉપશમરસની ગાગર હોય. દિવસ હો કે રાત્રિ હો, નગરમાં હોય કે જંગલમાં હોય, રોગી હો કે નીરોગી હોય... પ્રત્યેક કાળે પ્રત્યેક ક્ષેત્રે ધ્યાની મહાત્મા શાંતરસનો સ્વામી જ હોય.
૪. રિચર : ધ્યાતા પુરુષમાં ચંચળતા ન હોય. ધ્યાન દ્વારા જે ધ્યેયની પ્રાપ્તિ કરવાની છે તે ધ્યેય (મોક્ષ) અનંતકાળની સ્થિરતારૂપ છે... નિશ્ચલતા-રૂપ હોય છે. ત્યાં મન-વચન-કાયાના યોગો જ નથી હોતા. એટલે ત્યાં કોઈ પ્રકા૨ની અસ્થિરતા નથી હોતી. તો પછી ધ્યાતા પુરુષે ચંચળ ન જ બનાય. અસ્થિરતા,.. ચંચળતા ધ્યાનમાં બાધક તત્ત્વો છે. ધ્યાનમાં એવી સહજ સ્થિરતા જોઈએ કે જેથી ધ્યાનમાં કોઈ વિક્ષેપ ન પડે,
५. सुखासनी : ધ્યાની પુરુષ સુખાસને બેસે. ધ્યાન સમયે એની બેસવાની પદ્ધતિ એવી હોય કે વારંવાર ઊંચાનીચા ન થવું પડે. એ આસને (સુખાસને) દીર્ઘસમય સુધી બેસી શકે.
૬. નાસાપ્રચસ્તવૃષ્ટિ : ધ્યાની પુરુષની દૃષ્ટિ આડી-અવળી ન જાય, નાકના અગ્ર ભાગે એની દૃષ્ટિ સ્થિર થયેલી હોય, કાયાની સ્થિરતા સાથે દૃષ્ટિની પણ સ્થિરતા જોઈએ. એ ન હોય તો બીજું કોઈ તત્ત્વ મનમાં પેસી જાય અને ધ્યેયમાંથી ધ્યાન ચલિત થઈ જાય. દ્રૌપદીનો પૂર્વભવ આ વાતમાં સાક્ષી છે. પૂર્વજન્મમાં દ્રૌપદી સાધ્વી હતી. એ સાધ્વી નગરની બહાર સંધ્યા સમયે ધ્યાન ક૨વા ગઈ હતી, (જોકે સાધ્વી કે સ્ત્રીએ મકાનમાં જ ધ્યાન કરવું જોઈએ. એણે એકલીએ જંગલમાં સ્મશાનમાં કે ખંડિયેરોમાં ધ્યાન કરવા જવાની મનાઈ છે) ત્યારે એની દૃષ્ટિ સામેના મકાન પર ગઈ હતી. એ વૈશ્યાનું ઘર હતું. પાંચ પુરુષો સાથે વેશ્યાની કામક્રીડા ચાલુ હતી.