________________
પ્રભુ પર શ્રદ્ધા, એ તો ખૂબ ઉમદા વાત છે પરંતુ તપાસો અંતઃકરણને.
ત્યાં માણસ પર વિશ્વાસ હોવાનું દેખાય છે ખરું? જે પથ્થરમાંથી પ્રતિમા પેદા થવાની છે એ પથ્થર પર બહુમાનભાવ જીવંત અને જે માણસ પરમાત્મા બનવાનો છે. એ માણસ પર નફરતભાવ જીવંત?
મનને સમજવું ભારે કઠિન છે. એ દૂર રહેલા ચન્દ્રનાં દર્શને પાગલ બનવા તૈયાર છે, નજીક રહેલા પિતાનાં દર્શને એના હૈયાના ધબકારા ધીમા જ પડી જાય છે. ઘરમાં રહેલા કૂતરાને રમાડવા એની પાસે સમય જ સમય છે, પોતાના બાબાના મસ્તક પર વહાલનો હાથ ફેરવવા એની પાસે ફુરસદ નથી. વ્યભિચારી ઘરા પર ભરોસો રાખીને છેતરાઈ જવા એ તૈયાર છે, સાવ નાના માણસ પર એ ભરોસો રાખવા તૈયાર જ નથી. આવા તુચ્છ મન સાથે થતી ધર્મારાધના આત્માને માટે કેટલી લાભદાયી બની રહે એ લાખ રૂપિયાનો પ્રશ્ન છે.
‘હા’
અને આ વાત કરનારો ૩૫ વરસો બે યુવક સાંજના પ્રતિક્રમણ બાદ રાતના મળવા આવ્યો અને એણે જે વાત કરી એ એના જ શબ્દોમાં.
| ‘મહારાજ સાહબે, આપની પાસેથી નીકળ્યા બાદ મારી પાસગાડી હોવા છતાં મેં ઘરે જવા સાઇકલ રિક્ષા કરી, ઘર મારું નજીક જ હતું એટલે મને ખ્યાલ હતો કે દસ રૂપિયાથી વધુ પૈસા સાઇકલ રિક્ષાવાળાને મારે નહીં જ આપવા પડે. પણ, આજે એક અખતરો કર્યો. - ખીસામાંથી પાકીટ બહાર કાઢીને મેં રિક્ષાવાળાના હાથમાં આપી દીધું અને એને કહ્યું કે ‘ભાડાના જેટલા પૈસા થતા હોય એટલા તું તારી મેળે પાકીટમાંથી લઈ લે અને પાકીટ મને પાછું આપી દે.'
| રિક્ષાવાળો આશ્ચર્ય સાથે મારી સામે જોવા લાગ્યો. કદાચ મેં એને જે વાત કરી હતી એના પર એને વિશ્વાસ નહોતો બેસતો પણ મેં એને પુનઃ એ જ વાત કરી ત્યારે એણે પાકીટની ચેન ખોલી અને એમાંથી નોટ બહાર કાઢી.
હું એનાથી થોડોક દૂર ઊભો હતો. મેં જોયું કે એના હાથમાં જે નોટ હતી એ પળની હતી. પળભર તો મને થઈ ગયું કે પ0 ની નોટ ગઈ જ પણ મારા આશ્ચર્ય વચ્ચે એણે પળની નોટ પાકીટની અંદર પાછી મૂકી દીધી અને ૧૦ની નોટ કાઢી લઈને પાકીટ મારા હાથમાં મૂકી દીધું.
‘પ00 ની નોટ ન રાખી લીધી ?' ‘શેઠ, હું નાનો માણસ જરૂર છું પણ મારું હૃદય નાનું નથી જ. તમે જો મારા પર વિશ્વાસ મૂકીને નોટો ભરેલું પાકીટ મારા હાથમાં આપી શકો છો તો તમારા એ વિશ્વાસને ચરિતાર્થ કરવાની ખાનદાની હું પણ દાખવી જ શકું છું.’
‘ગુરુદેવ, આ દિલ્લી છે. અહીં રાજકારણની એવી ભયંકર ગંદકી છે કે જેની અસર હેઠળ અચ્છા અચ્છા સજ્જનો અને સંતો પણ જો આવી જાય છે તો નાના નાના માણસોની તો વાત જ શી કરવી? લોકોમાં ભલે એમ કહેવાતું હોય કે ‘દિલ્લી દિલવાળાની છે. અહીં ચાલાકમાં ચાલક માણસ પણ ઠગાઈ જાય છે તો અહીં સારામાં સારો માણસ બીજાને ઠગવા તૈયાર થઈ જાય છે. આ સ્થિતિ અહીંની છે અને છતાં આપ એમ કહો છો કે તમે છેતરાઈ જવાની તૈયારી રાખીને પણ માણસ પર વિશ્વાસ મૂકો એમ?'